Mirasçı Atama

Mirasçı atama, bir kişinin ölümünden sonra mal varlığını kime bırakacağını belirlediği hukuki bir işlemdir. Mirasçılar, kanun gereği belirlenen yasal mirasçılar veya kişinin iradesine dayalı olarak atanmış mirasçılar olabilir. Bu yazıda, mirasçı atamanın ne olduğu, yasal ve atanmış mirasçıların farkları, yasal gereklilikler ve mirasçı atama sürecinde dikkat edilmesi gerekenler hakkında kapsamlı bilgi bulacaksınız.

Mirasçı Atama Nedir?

Mirasçı atama, kişinin ölmeden önce mal varlığını kime bırakacağını belirlediği işlemdir. Bu işlem, ölüme bağlı tasarruf şekillerinden biri olan vasiyetname veya miras sözleşmesi ile yapılabilir. Mirasçı atama ile kişinin terekesinin tamamı veya belirli bir oranı bir ya da birden fazla kişiye bırakılabilir. Bu hukuki işleme “mirasçı atama (nasbı)” denir ve bu işlemle mirasçılık sıfatını kazanan kişiye “atanmış (mansup) mirasçı” adı verilir.

Yasal ve Atanmış Mirasçılar

Mirasçı atama, iki ana kategoriye ayrılır: yasal mirasçılar ve atanmış mirasçılar.

1. Yasal Mirasçılar

Yasal mirasçılar, kanunun belirlediği ve belirli oranlarda miras hakkı tanıdığı kişilerdir. Türk Medeni Kanunu’na göre yasal mirasçılar şu şekilde sınıflandırılır:

• Birinci Derece Mirasçılar: Miras bırakanın çocukları ve eşidir. Çocuklar eşit pay alırken, eşin payı genellikle çocukların payının yarısı kadardır.
• İkinci Derece Mirasçılar: Miras bırakanın anne, baba, kardeşleri ve onların çocuklarıdır. Birinci derece mirasçılar olmadığında devreye girerler.
• Üçüncü Derece Mirasçılar: Miras bırakanın büyük ebeveynleri ve onların çocuklarıdır. Daha yakın bir mirasçı olmadığında hak sahibi olurlar.

2. Atanmış Mirasçılar

Atanmış mirasçılar, miras bırakanın vasiyetname ile belirlediği kişilerdir. Atanmış mirasçılar, kişinin iradesi doğrultusunda belirlenen ve yasal mirasçılar dışında yer alabilen kişilerdir. Atanmış mirasçılar için temel özellikler:

• Mirasçı Atama: Kişinin vasiyetname ile belirlediği kişilere terekenin tamamını veya belli bir oranını bırakması.
• Belirli Mal Vasiyeti: Kişinin belirli bir malı belirli bir kişiye bırakması. Bu durumda kişi, mirasçı olarak değil, belirli mal vasiyeti alacaklısı olarak adlandırılır.

Mirasçı Atamanın Yasal Şartları

Mirasçı atamanın yasal geçerliliği için bazı şartların sağlanması gerekir:

1. Vasiyetnamenin Düzenlenmesi: Miras bırakan, vasiyetname düzenleyerek mirasçı atayabilir. Vasiyetname, resmi memur huzurunda, el yazısı ile veya olağanüstü durumlarda sözlü olarak düzenlenebilir.
2. Ehliyet: Miras bırakanın vasiyetname düzenlemek için yasal ehliyete sahip olması gereklidir. On beş yaşını doldurmuş ve ayrım yapabilme gücüne sahip olmalıdır.
3. Kanuni Şekil Şartlarına Uyulması: Vasiyetnamenin geçerli olabilmesi için kanuni şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmesi gerekir. Bu, vasiyetnamenin yazılı olması, imzalanması ve tarih atılması gibi unsurları içerir.
4. Saklı Payların Korunması: Mirasçı atama, saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal etmemelidir. Saklı pay, yasal mirasçıların kanunen sahip olduğu ve vasiyetname ile ihlal edilemeyecek orandır.

Mirasçı Atamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

Mirasçı atama sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır:

1. Açıklık ve Netlik: Vasiyetnamede mirasçıların kim olduğu açıkça belirtilmeli ve hangi mal varlığının kime bırakıldığı net bir şekilde ifade edilmelidir.
2. Koşul ve Yükümlülükler: Miras bırakan, belirli koşullar ve yükümlülükler koyabilir. Ancak bu koşullar, saklı paylı mirasçıların haklarını ihlal etmemelidir.
3. Yedek Mirasçı Atama: Ana mirasçıların yerine geçecek yedek mirasçılar atanabilir. Bu, ana mirasçının mirası kabul etmemesi veya mirasçılıktan feragat etmesi durumunda devreye girer.
4. Vasiyetin Güncellenmesi: Hayatın değişen koşullarına göre vasiyetname güncellenmelidir. Örneğin, yeni bir çocuk sahibi olunması durumunda vasiyetname yeniden düzenlenmelidir.

Mirasçı Atama Süreci

Mirasçı atama süreci, aşağıdaki adımları içerir:

1. Vasiyetnamenin Hazırlanması: Miras bırakan, bir vasiyetname hazırlayarak mal varlığını kime bırakacağını belirtir. Vasiyetname, noter huzurunda, el yazısı ile veya belirli koşullarda sözlü olarak yapılabilir.
2. Vasiyetnamenin Resmi Kayıt Altına Alınması: Resmi vasiyetname, noter huzurunda hazırlanır ve resmi kayıtlara geçer. El yazılı vasiyetname de noter veya başka bir güvenilir kişi tarafından saklanabilir.
3. Vasiyetnamenin Açılması: Miras bırakanın ölümünden sonra vasiyetname, sulh hukuk mahkemesi tarafından açılır ve ilgililere tebliğ edilir.
4. Mirasın Paylaştırılması: Vasiyetnameye göre miras, belirlenen mirasçılara paylaştırılır. Yasal mirasçılar veya atanmış mirasçılar arasında mal varlığı dağıtılır.

Mirasçılık Belgesi ve Çekişmesiz Yargı

Mirasçılık belgesi, mirasçıların kimliklerini ve haklarını resmi olarak belirleyen belgedir. Türk Medeni Kanunu’nun 598. maddesine göre, yasal mirasçılara ve atanmış mirasçılara sulh hukuk mahkemesince mirasçılık belgesi verilir. Çekişmesiz yargı işlerine bakmakla görevli mahkeme sulh hukuk mahkemesidir (HMK m. 383). Mirasçılık belgesi, mirasın kabul edilmesi ve dağıtılması için gereklidir.

Muayyen (Belirli) Mal Vasiyeti

Muayyen mal vasiyeti, kişinin belirli bir malı belirli bir kişiye bırakması işlemidir. Bu durumda kişi, mirasçı olarak değil, belirli mal vasiyeti alacaklısı olarak kabul edilir. Bu kişilere vasiyet alacaklısı veya eski deyimle “musaleh” denir.

Mirasçı Atamada Vergilendirme

Mirasçı atama işlemlerinde vergilendirme önemli bir husustur. Mirasçılar, aldıkları mal varlığı üzerinden miras vergisi ödemekle yükümlüdür. Vergi oranları, mirasın değeri ve mirasçının derecesine göre değişir. Vergi hesaplamaları ve ödemeleri için uzman bir mali müşavirden destek alınması tavsiye edilir.

Sonuç

Mirasçı atama, kişinin mal varlığının ölümünden sonra nasıl dağıtılacağını belirlemede önemli bir süreçtir. Yasal ve atanmış mirasçılar arasında yapılacak düzenlemeler, mirasın adil bir şekilde dağıtılmasını sağlar. Mirasçı atama sürecinde yasal gerekliliklere uyulmalı ve dikkatli bir şekilde vasiyetname hazırlanmalıdır.

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,

Sık Sorulan Sorular

1. Mirasçı atama ne anlama gelir?

Mirasçı atama, kişinin ölümünden sonra mal varlığını kime bırakacağını belirlediği hukuki bir işlemdir. Bu, yasal mirasçılar veya atanmış mirasçılar olabilir.

2. Yasal ve atanmış mirasçılar arasındaki fark nedir?

Yasal mirasçılar kanun tarafından belirlenen yakın akrabalardır, atanmış mirasçılar ise vasiyetname veya miras sözleşmesi ile belirlenen kişilerdir.

3. Mirasçı atama işlemi nasıl yapılır?

Mirasçı atama, vasiyetname düzenleyerek yapılır. Vasiyetname, noter huzurunda, el yazısıyla veya belirli koşullarda sözlü olarak hazırlanabilir.

4. Mirasçılık belgesi nedir ve nasıl alınır?

Mirasçılık belgesi, mirasçıların kimliklerini ve haklarını belirleyen resmi bir belgedir. Sulh hukuk mahkemesinden alınabilir ve mirasın kabulü ile dağıtımında kullanılır.

5. Belirli mal vasiyeti nedir?

Belirli mal vasiyeti, kişinin belirli bir malı belirli bir kişiye bırakmasıdır. Bu durumda kişi, mirasçı değil, vasiyet alacaklısı olarak kabul edilir.