İhbar Tazminatı ve Hesaplaması: İşçinin ve İşverenin Bilmesi Gerekenler
İhbar tazminatı, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisi sona erdiğinde gündeme gelen ve iş kanununda belirlenmiş bildirim sürelerine uyulmadığında ödenen bir tazminattır. İşçinin veya işverenin iş sözleşmesini feshetmesi durumunda karşı tarafa, iş kanununda belirtilen süreler içinde yazılı bildirim yapılması gerekmektedir. Bu bildirim sürelerine uymadan işten çıkarma veya istifa etme durumunda ihbar tazminatı ödenmesi zorunlu hale gelir.
İhbar Süresi Nedir?
İhbar süresi, işçinin veya işverenin iş sözleşmesini sona erdirmek istediğinde karşı tarafa önceden bildirimde bulunması gereken süreyi ifade eder. 4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesine göre, iş sözleşmesinin feshinden önce, belirli sürelerde karşı tarafa haber verilmelidir. İhbar süresi, işçinin kıdemine göre farklılık göstermektedir:
- 0-6 ay arasında çalışan işçi için: 2 hafta
- 6 ay-1,5 yıl arasında çalışan işçi için: 4 hafta
- 1,5-3 yıl arasında çalışan işçi için: 6 hafta
- 3 yıldan fazla çalışan işçi için: 8 hafta
Bu süreler asgari olup, sözleşmeyle artırılabilir ancak azaltılamaz.
İhbar Tazminatı Nedir?
İhbar tazminatı, iş sözleşmesinin feshi sırasında, yukarıda belirtilen ihbar sürelerine uymadan işten çıkarılan işçinin ya da işten ayrılan işçinin, karşı tarafa ödemekle yükümlü olduğu tazminattır. Taraflar ihbar süresine uymazlarsa, bu sürelerin karşılığı olan ücreti tazminat olarak ödemek zorunda kalırlar.
Örneğin, işveren işçiyi ihbar süresi dolmadan işten çıkarmak isterse, ihbar süresi boyunca işçiye ödemesi gereken maaşı tazminat olarak peşin ödemek zorundadır. Aynı şekilde, işçi de ihbar süresine uymadan işten ayrılırsa, işverene ihbar tazminatı ödemekle yükümlü olur.
İhbar Süresi ve Tazminatı Nasıl Hesaplanır?
İhbar tazminatı, işçinin brüt maaşı ve yan hakları dikkate alınarak hesaplanır. Hesaplama yapılırken şu adımlar izlenir:
- Aylık Brüt Maaş Hesaplama: İşçinin aldığı son brüt maaş dikkate alınır. Maaşa ek olarak yol, yemek gibi yan haklar da eklenir.
- Günlük Brüt Ücret Hesaplama: Aylık brüt maaş, 30 güne bölünerek günlük brüt ücret hesaplanır.
- İhbar Süresi Belirleme: İşçinin kıdemine göre 2, 4, 6 veya 8 hafta olarak belirlenen ihbar süresi, gün cinsine çevrilir.
- İhbar Tazminatı Hesaplama: Günlük brüt ücret, ihbar süresi boyunca geçecek gün sayısı ile çarpılır.
Örnek Hesaplama: Aylık brüt maaşı 30.000 TL olan ve işyerinde 1,5 yıl çalışmış bir işçi için ihbar süresi 6 haftadır.
- Günlük Brüt Ücret:000 TL / 30 gün = 1.000 TL
- İhbar Süresi: 6 hafta = 42 gün
- Brüt İhbar Tazminatı:000 TL x 42 gün = 42.000 TL
İhbar tazminatı hesaplanırken gelir vergisi ve damga vergisi gibi yasal kesintiler düşülerek net rakam belirlenir.
İhbar Süresine Uyulmaması Durumunda Ne Olur?
İhbar süresine uymayan taraf, ihbar süresi boyunca ödemesi gereken maaşı tazminat olarak ödemek zorundadır. İhbar süreleri kesin olup, bölünemez ya da kısmi olarak uygulanamaz. İşveren, ihbar süresine uymadan işçiyi çıkardığında bu süre boyunca ödemesi gereken maaşı nakdi olarak ödemek zorundadır.
İşçi de ihbar süresine uymadan işten ayrılırsa, işverene ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür.
İhbar Tazminatı Hangi Durumlarda Alınamaz?
İhbar tazminatı, bazı özel durumlarda ödenmez. Bu durumlar şunlardır:
- Haklı nedenle fesih: İşveren veya işçi haklı bir nedenle sözleşmeyi feshederse ihbar tazminatı ödenmez.
- Belirli süreli iş sözleşmeleri: Belirli süreli sözleşmelerde ihbar tazminatı uygulanmaz.
- Deneme süresi: Deneme süresi içinde iş sözleşmesi feshedilirse ihbar tazminatı doğmaz.
- İstifa durumunda: İşçi haklı bir neden olmadan istifa ederse ihbar tazminatı almaz.
İhbar Tazminatı ve İş Arama İzni
İşveren, işçiyi işten çıkarma kararı aldığında, işçiye ihbar süresi boyunca yeni bir iş arama izni vermek zorundadır. Kanuna göre işveren, işçiye günde en az iki saat iş arama izni tanımalıdır. Bu izin, işçinin talebine göre toplu olarak da kullanılabilir ve ücrete tabidir.
Kıdem Tazminatı ve İhbar Tazminatı Arasındaki Farklar
Kıdem tazminatı, işçinin işyerindeki hizmet süresi karşılığında ödenirken, ihbar tazminatı iş sözleşmesinin feshi sırasında tarafların bildirim süresine uymaması durumunda ödenir. Kıdem tazminatı için en az 1 yıl çalışma şartı aranırken, ihbar tazminatı için böyle bir şart yoktur.
Sonuç
İhbar tazminatı, işçi ve işveren arasındaki iş ilişkisini sona erdirirken her iki tarafın da mağdur olmasını engellemek amacıyla düzenlenmiş bir tazminattır. İhbar sürelerine uymamak, karşı tarafın mağduriyetine yol açar ve bu nedenle tazminat ödeme zorunluluğu doğar.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- İhbar süresi nedir? İhbar süresi, işçi veya işverenin iş sözleşmesini feshetmeden önce karşı tarafa bildirimde bulunması gereken süreyi ifade eder. Bu süre, işçinin kıdemine bağlı olarak 2 ila 8 hafta arasında değişir.
- İhbar tazminatı nasıl hesaplanır? İhbar tazminatı, işçinin son brüt maaşı üzerinden hesaplanır. Brüt maaş, işçinin kıdemine göre belirlenen ihbar süresiyle çarpılarak tazminat miktarı bulunur. Hesaplanan bu miktardan vergi kesintileri yapılır ve net tazminat tutarı ortaya çıkar.
- İhbar tazminatı hangi durumlarda alınmaz? İhbar tazminatı, işveren veya işçinin haklı nedenle fesih yapması durumunda, belirli süreli iş sözleşmelerinin bitiminde ve deneme süresi içinde yapılan fesihlerde ödenmez. Ayrıca, işçinin haklı bir sebep olmaksızın istifa etmesi halinde de ihbar tazminatı ödenmez.
- İhbar süresi içinde iş arama izni nedir? İhbar süresi boyunca işveren, işçiye yeni bir iş bulabilmesi için günde en az iki saat iş arama izni vermek zorundadır. Bu izin ücretli olup, işçinin talebine göre toplu olarak da kullanılabilir.
- İhbar süresine uymayan işçi tazminat öder mi? Evet, işçi ihbar süresine uymadan işten ayrılırsa işverene ihbar tazminatı ödemekle yükümlüdür. İşveren de aynı şekilde ihbar süresine uymadan işçiyi çıkarırsa işçiye tazminat ödemek zorundadır.
Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.
Saygılarımızla,