Tüketici Hukuku: Tüketici Avukatı Ne Yapar?

Tüketici hukuku, günlük hayatta yaptığımız alışverişler ve hizmet alımları sırasında, tüketicilerin korunmasını amaçlayan hukuk dalıdır. Hepimiz birer tüketici olarak mal veya hizmet satın aldığımızda kalite, güvenlik, fiyat, garanti gibi konularda sorunlarla karşılaşabiliriz. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun başta olmak üzere tüm ilgili mevzuat, işte bu gibi durumlarda tüketicilerin haklarını güvence altına alır. Peki, tüketici hukuku avukatı olarak da bilinen tüketici avukatı ne yapar? Bu makalede tüketici hukukunun ne olduğunu, bir tüketici avukatının rolünü ve görevlerini ayrıntılı bir şekilde inceleyeceğiz. Aynı zamanda tüketici hakları konusunda sık karşılaştığımız sorulara da yanıtlar vereceğiz.

Tüketici Hukuku Nedir?

Tüketici hukuku, tüketici ile satıcı veya hizmet sağlayıcı arasındaki hukuki ilişkileri düzenleyen ve tüketicinin haklarını korumayı amaçlayan özel hukuk dalıdır. Hukuk sistemimizde tüketici, ticari ya da mesleki olmayan amaçlarla hareket eden, bir mal veya hizmeti kişisel ihtiyaçları için edinen kişi olarak tanımlanır. Bu tanımdan hareketle, bir tarafın tüketici olduğu her türlü sözleşme ve işlem tüketici işlemi sayılır ve bu ilişkilerden doğan uyuşmazlıklar tüketici hukukunun konusudur.

Türkiye’de tüketici hukukunun temelini, 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun oluşturur. Bu kanun ilk olarak 1995 yılında yürürlüğe girmiş, 2014 yılında kapsamı genişletilerek güncellenmiştir. Kanun; ayıplı mal ve hizmet, garanti koşulları, cayma hakkı, mesafeli satışlar, abonelik sözleşmeleri, tüketici kredileri, kapıdan satış, paket tur gibi birçok konuda tüketicilerin haklarını ve yükümlülüklerini düzenler. Ayrıca her yıl Ticaret Bakanlığı tarafından çıkarılan yönetmelik ve tebliğlerle tüketici hukukunun uygulamasına yönelik detaylar belirlenir. Tüm bu mevzuatın ortak amacı, güçsüz durumda olan tüketiciyi daha güçlü şirket veya satıcı karşısında korumak, haksızlığa uğramasını önlemek ve piyasalarda güvenilirliği sağlamaktır.

Tüketici Avukatı Kimdir?

Tüketici avukatı, uzmanlık alanını tüketici hukuku üzerine yoğunlaştırmış, tüketicilerin karşı karşıya kalabileceği hukuki sorunlarda müvekkillerine destek veren avukattır. Diğer bir ifadeyle, tüketici hukuku kapsamına giren iş ve sözleşmelere ilişkin uyuşmazlıklar konusunda hukuki danışmanlık veren ve ilgili dava ve başvuruların takibini sağlayan kişidir. Bu alanda çalışan avukatlar, tüketici mevzuatına hâkim olup, tüketici mahkemeleri ve hakem heyetleri önündeki süreçlerde deneyim sahibidir.

Bir tüketici hukuku avukatı, genellikle şu kişiler adına hizmet verir:

• Bireysel tüketiciler: Alışveriş veya hizmet alımlarında sorun yaşayan, hakları ihlal edilen kişiler.
• Tüketici hakları dernekleri veya organizasyonları: Tüketici haklarını savunmak üzere kurulan yapılar bazen avukat desteği alabilir.
• Satıcılar ya da sağlayıcılar: Her ne kadar unvan “tüketici avukatı” olarak geçse de, bazı durumlarda satıcı veya hizmet sağlayıcı tarafı da tüketici hukukundan kaynaklı davalarda avukat tutabilir (mesela, bir şirket aleyhine tüketici davası açıldığında kendisini savunması için).

Tüketici avukatı kavramı, hukuken ayrı bir uzmanlık belgesi gerektirmese de, bu alanda yoğunlaşan avukatlar pratikte kendilerini bu şekilde tanıtabilir. Önemli olan, avukatın tüketici hukuku mevzuatına ve uygulamasına hâkim olması, güncel gelişmeleri takip etmesi ve müvekkilinin haklarını en iyi şekilde savunabilmesidir.

Tüketici Avukatı Ne Yapar? (Görev ve Faaliyet Alanları)

Bir tüketici avukatının görevleri çeşitli başlıklar altında incelenebilir. Tüketici hukuku oldukça geniş bir alan olduğundan, bir tüketici avukatı farklı türdeki uyuşmazlıklarda müvekkillerine yardımcı olur. İşte tüketici avukatlarının başlıca yaptıkları işler ve faaliyet alanları:

1. Tüketici Hakem Heyeti ve Mahkeme Başvurularını Yürütmek: Tüketici avukatının öncelikli görevlerinden biri, müvekkili adına Tüketici Hakem Heyetlerine yapılan şikâyet başvurularını hazırlamak ve süreci takip etmektir. Değeri belirli bir parasal sınırın altında kalan uyuşmazlıklarda (2023 yılı için 66.000 TL altındaki ihtilaflar) tüketici hakem heyetlerine başvuru zorunlu olup, avukat bu başvurunun doğru yapılması ve delillerin sunulması konusunda müvekkiline rehberlik eder. Aynı şekilde, daha büyük meblağlı uyuşmazlıklar için Tüketici Mahkemesinde dava açılması gerekiyorsa, dava dilekçesinin hazırlanması, davanın açılması ve mahkeme sürecinin yürütülmesi işlerini gerçekleştirir. Tüketici avukatı, hem hakem heyeti hem de mahkeme aşamasında müvekkilini temsil ederek hukuki sürecin doğru işlemesini sağlar.
2. Ayıplı Mal ve Hizmet Uyuşmazlıkları: Satın alınan bir ürünün ayıplı (kusurlu) çıkması veya alınan hizmetin beklenen nitelikleri karşılamaması, tüketici hukukunda en çok karşılaşılan sorunlardandır. Tüketici avukatı, böyle durumlarda müvekkiline hukuki yol haritası çizer. Örneğin, ayıplı bir mal söz konusuysa, 6502 sayılı Kanun tüketiciye dört temel seçimlik hak tanır:

• Sözleşmeden dönerek ürünü iade edip parasının geri ödenmesini talep etmek,
• Ürünün ayıpsız misli (aynısının kusursuz yeni bir örneği) ile değiştirilmesini istemek,
• Ayıp oranında bedel indirimi talep etmek,
• Ayıbın ücretsiz onarılmasını istemek.

Satıcı, tüketicinin tercih ettiği bu haktan birini yerine getirmekle yükümlüdür. Ancak uygulamada bazen satıcılar bu yükümlülüğü yerine getirmez veya süreci sürüncemede bırakabilir. İşte tüketici avukatı, müvekkilinin seçimlik hakkının zorla da olsa hayata geçmesi için gereken ihtarnameleri çeker, uzlaşı görüşmelerini yapar ve gerekirse hakem heyeti ya da mahkeme yoluyla bu hakları sonuna kadar savunur. Ayıplı hizmetlerde de benzer şekilde, taahhüt edilen ancak yerine getirilmemiş veya eksik ifa edilmiş hizmetler için tüketicinin zararının karşılanması adına hukuki girişimlerde bulunur.

3. Mesafeli Satış ve Kapıdan Satış Sözleşmeleri: Günümüzde internet üzerinden alışverişin (mesafeli satışların) yaygınlaşması ve kapıdan satış uygulamaları nedeniyle, tüketicilere kanunen tanınan cayma hakkı büyük önem taşır. Cayma hakkı, tüketicinin belirli bir süre (genellikle 14 gün) içinde herhangi bir gerekçe göstermeksizin sözleşmeden dönme ve ürünü iade ederek parasını geri alma hakkıdır. Tüketici avukatları, mesafeli satışlarda veya kapıdan satışlarda müvekkillerinin cayma hakkını kullanması konusunda yol gösterir, cayma bildiriminin yasal süreçlere uygun yapılmasını sağlar ve satıcı ürünü geri almaktan veya bedeli iade etmekten kaçınıyorsa hukuki işlemleri başlatır. Örneğin, internetten alınan bir ürün için firma iade yapmak istemiyorsa, avukat devreye girerek hem firmayı yasal olarak uyarır hem de gerekiyorsa Tüketici Hakem Heyetine şikâyette bulunur.
4. Abonelik ve Hizmet Sözleşmelerinden Doğan Sorunlar: Elektrik, su, doğalgaz, internet, GSM hatları veya spor salonu üyelikleri gibi abonelik sözleşmeleri, tüketici hukukunda önemli bir yer tutar. Abonelik iptali sırasında karşılaşılan cayma bedelleri, beklenmedik fatura yükseklikleri, sözleşme fesihlerindeki zorluklar gibi konularda bir tüketici avukatı müvekkiline yardımcı olur. Örneğin, taahhütlü bir internet aboneliğini süre bitmeden sonlandırmak isteyen bir tüketici, yüksek bir cayma bedeliyle karşılaşabilir. Avukat, böyle bir durumda şirketin uyguladığı cezanın yasal olup olmadığını değerlendirir; orantısız veya hukuka aykırı bulursa bunun iptali veya indirimi için girişimlerde bulunur. Benzer şekilde, abonelik sözleşmelerindeki haksız şartlar (orantısız ceza koşulları, tek taraflı değişiklik hakkı gibi) konusunda da tüketici avukatı müvekkilinin lehine hukuki mücadele yürütür.
5. Banka ve Kredi Uyuşmazlıkları: Bankalarla tüketiciler arasındaki ilişkiler de tüketici hukukunun kapsama alanındadır. Tüketici kredileri, kredi kartları ve bankacılık hizmetleri ile ilgili birçok konuda zaman zaman uyuşmazlık yaşanabilir. Örneğin, bankaların tüketicilerden aldığı dosya masrafı, komisyon, hesap işletim ücreti gibi bedeller bazen hukuka aykırı bulunabilir. Tüketici avukatı, müvekkilinin ödemiş olduğu bu tür bedellerin iadesi için gerekli dava veya başvuruları yapar. Kredi sözleşmelerinde fahiş faiz, sigorta kesintileri veya sözleşmeden cayma halinde ortaya çıkan problemler de bu kapsama girer. Özellikle konut kredilerinde erken ödeme tazminatları, hayat sigortası poliçeleri gibi konularda çok sayıda uyuşmazlık çıkabilmektedir; tüketici hukuku avukatları bu alanlarda uzmanlaşarak müvekkillerinin maddi kaybını önlemeye çalışır.
6. Devre Tatil ve Konut Projeleri: Son yıllarda devre tatil sözleşmeleri (paylaşımlı tatil hakkı) ve konut projelerinden ön ödemeli satışlar (inşaat firmasıyla taksitle veya peşin ödeme yapılarak ileride teslim alınmak üzere konut satın alımı) alanında tüketici şikâyetleri artmıştır. Bazı inşaat şirketlerinin söz verdiği zamanda konutu teslim etmemesi veya devre tatil sözleşmelerinde tüketiciyi yanıltıcı vaatlerde bulunması gibi durumlar, hukuki uyuşmazlıklara yol açar. Tüketici avukatları, bu tip durumlarda müvekkilleri adına tapu iptal ve tescil davaları, sözleşmeden dönme ve bedel iadesi davaları veya tazminat davaları açabilir. Örneğin, bir devre tatil projesine yüksek bedeller ödeyip karşılığını alamayan bir tüketiciye, avukatı hukuki yollarla sözleşmenin iptalini ve para iadesini sağlayabilir. Bu alan, tüketiciler için maddi açıdan oldukça ürkütücü olabildiğinden, uzman bir tüketici hukuku avukatının yardımı ihlal edilen hakların telafisinde kritik rol oynar.
7. Sözleşmelerin Hazırlanması ve Denetlenmesi: Tüketici hukukunda, sadece uyuşmazlık çıktıktan sonra değil, önceden önlem almak da önemlidir. Bir tüketici avukatı, şirketlere veya satıcılara tüketici mevzuatına uyumlu sözleşme hazırlamaları konusunda danışmanlık yapabilir. Örneğin, bir e-ticaret sitesinin mesafeli satış sözleşmesi veya bir perakende şirketinin garanti belgesi, tüketici hukuku yönetmeliklerine uygun olmak zorundadır; tüketici avukatları bu belgelerin hukuka uygunluğunu denetler. Diğer yandan, bireysel tüketiciler de önemli bir sözleşme (mesela bir konut satın alma sözleşmesi veya araç satın alma sözleşmesi) imzalamadan önce avukata göstermek isteyebilir. Bu durumda da tüketici hukuku konusunda uzman avukat, sözleşmede müvekkili aleyhine olabilecek maddeleri belirleyip uyarılarda bulunur, gerekirse müdahil olarak değişiklikler talep eder.
8. Hukuki Danışmanlık ve Hakların Bilgilendirilmesi: Birçok tüketici, haklarının farkında olmadan satıcı veya hizmet sağlayıcı karşısında mağdur olabilir. Tüketici avukatlarının önemli rollerinden biri de müvekkillerini ve genel olarak halkı tüketici hakları konusunda bilinçlendirmek ve bilgilendirmektir. Bazen bir telefon görüşmesi veya kısa bir ofis ziyaretinde bile, tüketici avukatına danışan bir kişi izlemesi gereken yolu öğrenebilir. Örneğin, ayıplı bir ürün aldığını düşünen bir tüketici, öncelikle satıcıya yazılı olarak başvurma, sonuç alamazsa hakem heyetine gitme gibi adımları bilmeyebilir. Avukatlar, bu süreçleri müvekkillerine anlatarak, hakların etkin kullanılmasını sağlarlar. Ayrıca, tüketici haklarını korumaya yönelik yasaların toplumda tanıtılması için seminer, webinar veya yazılar yoluyla bilgilendirme faaliyetlerinde de bulunabilirler.
9. Mevzuattaki Gelişmeleri Takip Etmek: Tüketici hukuku alanı, ekonomik ve teknolojik gelişmelerle birlikte sürekli evrilen, yeni düzenlemelerle güncellenen bir alandır. Örneğin, elektronik ticaretin yaygınlaşması yeni kuralları beraberinde getirmiştir; kredi kartı ve bankacılık uygulamalarına ilişkin düzenlemeler sıklıkla güncellenmektedir. Bir tüketici avukatı, bu değişimleri yakından takip ederek müvekkillerine en güncel bilgileri sunar ve stratejilerini yeni mevzuata göre ayarlar. Örneğin, hakem heyetlerine başvuru parasal sınırları her yıl enflasyona göre değişir; avukat bu sınırları bilerek müvekkiline doğru yolu gösterir.

Yukarıda sıralananlar, tüketici avukatlarının temel uğraş alanlarıdır. Özetle, tüketici hukukundan doğan her türlü ihtilafta, bir tüketici avukatı müvekkilinin hak kaybına uğramadan en hızlı ve etkili sonuca ulaşması için çaba gösterir. Bu, bazen bir dilekçe yazarak şikâyet başlatmak, bazen karşı tarafla uzlaşı görüşmeleri yapmak, bazen de yıllarca sürebilecek bir davayı takip etmek anlamına gelir. Her hâlükârda, tüketici avukatının amacı müvekkilinin uğradığı zarara karşı adaletin sağlanmasıdır.

Tüketici Hakem Heyeti ve Tüketici Mahkemesi

Tüketici uyuşmazlıklarında başvurulabilecek iki temel yasal merci bulunmaktadır: Tüketici Hakem Heyetleri ve Tüketici Mahkemeleri. Bu iki merci, uyuşmazlığın parasal değerine göre ve bazı durumlarda diğer kriterlere göre ayrılmıştır.

• Tüketici Hakem Heyetleri: İl ve ilçe merkezlerinde faaliyet gösteren bu heyetler, belirli bir parasal sınırı aşmayan uyuşmazlıkları çözmekle görevlidir. Amaç, tüketicinin daha küçük çapta uyuşmazlıklarını mahkemeye gitmek zorunda kalmadan, daha hızlı ve masrafsız bir biçimde çözebilmesidir. Hakem heyetlerine başvuru yapmak çoğu durumda ücretsizdir ve karar genellikle belgeler üzerinden, duruşma olmaksızın verilir. Tüketici avukatı, müvekkili için hakem heyetine başvuru dosyasını hazırlarken, olayın özeti, tarafların bilgileri, talep ve delillerin eksiksiz sunulmasını sağlar. Hakem heyeti kararları, taraflara yazılı olarak bildirilir ve bağlayıcıdır; ancak taraflar bu kararları 15 gün içinde tüketici mahkemesinde itiraz yoluyla dava konusu yapabilir. Özellikle satıcılar veya firmalar, kendileri aleyhine çıkan hakem heyeti kararlarına karşı mahkemeye başvurarak kararın iptalini isteyebilmektedir. Tüketici avukatları, bu aşamada da müvekkillerini temsil ederek hakem heyeti kararının mahkemede savunulmasını veya iptal edilmesini talep eder (taraf konumuna göre).
• Tüketici Mahkemeleri: Tüketici mahkemeleri, tüm tüketici işlemlerinden doğan davalara bakmakla görevli uzman mahkemelerdir. Eğer uyuşmazlık miktarı hakem heyeti sınırını aşıyorsa, tüketici davaları doğrudan tüketici mahkemesinde açılabilir. Aynı şekilde, hakem heyeti kararlarına yapılan itirazlar da tüketici mahkemelerinde görülür. Tüketici mahkemesindeki süreç, diğer hukuk davalarına benzer biçimde dilekçe teatisi, duruşmalar, delil sunumu ve karara bağlanma aşamalarından oluşur. Tüketici avukatı, müvekkili adına dava dilekçesini ve diğer gerekli belgeleri hazırlar, karşı tarafın savunmasına cevap verir, duruşmalara katılarak müvekkilinin iddialarını destekleyen hukuki argümanları sunar. Tüketici mahkemesi kararına karşı, taraflar istinaf (bölge adliye mahkemesi) ve oradan da temyiz (Yargıtay) yoluna başvurma hakkına sahiptirler; bu süreçlerde de avukat hukuki takibi sürdürür.

Burada önemli bir nokta, tüketici haklarının korunmasında bazı durumlarda arabuluculuk veya diğer alternatif çözüm yollarının kullanılmasının da mümkün olduğudur. Ancak hâlihazırda tüketici uyuşmazlıkları için zorunlu bir arabuluculuk uygulaması bulunmamaktadır. Tüketici avukatı, uyuşmazlığın niteliğine göre müvekkilini uzlaşı veya dava konusunda bilinçlendirir ve en etkin yolu seçmesinde yardımcı olur.

Tüketici Avukatı Tutmanın Önemi

Birçok kişi, yaşadığı tüketici sorunlarında ilk aşamada kendi başına çözüm bulmaya çalışır. Nitekim, hakem heyetlerine yapılan şikâyetler, e-Devlet gibi dijital platformlar üzerinden bireysel olarak da gerçekleştirilebilmektedir. Ancak, bazen görünürde basit olan bir tüketici şikâyeti bile hukuk tekniğine uygun bir dilekçe, delil sunumu ve sürecin takibini gerektirir. Hak kaybı yaşanmaması için süreçlerin yakından izlenmesi, itiraz sürelerinin kaçırılmaması, karşı tarafın savunmalarına doğru argümanlarla cevap verilmesi önem taşır.

Tüketici avukatı tutmanın en büyük avantajlarından biri, müvekkilin hak ve menfaat kaybına uğramaması için profesyonel destek alabilmesidir. İşletmeler genellikle alanında uzman hukukçularla çalışır; tüketici tarafının da benzer şekilde uzman bir avukatla temsil edilmesi eşitlik sağlar. Örneğin, bir elektronik eşya şirketi, kendisine karşı yapılan şikâyete ilişkin davayı ertelemek veya reddettirmek için her türlü hukuki imkânı kullanabilir; bu durumda tüketicinin yanında bir avukat olması, usulî itirazlardan mündehabat tartışmalarına kadar teknik detaylarda haklarının savunulmasını sağlayacaktır.

Ayrıca, hukuki sürecin hızlı ilerlemesi ve etkili sonuçlanması için avukat desteği önemlidir. Bir avukat, dava açılmadan önce karşı tarafla sulhen çözüm yolları bulabilir, anlaşma zemini oluşturabilir. Eğer dava kaçınılmazsa, profesyonelce hazırlanmış bir dilekçeyle ve toplanmış delillerle başlamak davanın seyrini hızlandırabilir. İyi bir tüketici hukuku avukatı, yıllar sürebilecek yargılamalarda müvekkilinin pes etmemesini sağlayarak, eninde sonunda sonuç alınmasına katkı sunar.

Elbette her uyuşmazlıkta avukat tutmak zorunlu değildir; tüketici hakem heyetlerine bireysel olarak da başvurulabilir veya tüketici mahkemelerinde avukat olmadan da dava açılabilir. Ancak, yüksek meblağlı veya karmaşık olaylarda, ya da karşı tarafın direnç gösterdiği durumlarda bir uzmana başvurmak, uzun vadede tüketicinin lehine olacaktır.

Tüketici Avukatı Ücretleri Nasıl Belirlenir?

Tüketici hukuku davalarında avukatın ücretlendirmesi de sık sorulan konulardan biridir. Türkiye’de avukatlık ücretleri, müvekkil ve avukat arasında serbestçe kararlaştırılabilir; ancak bu serbestinin bir sınırı vardır: Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi. Her yıl barolar birliği tarafından yayımlanan bu tarife, avukatların belli tür davalar için alabilecekleri en düşük ücretleri belirler. Dolayısıyla bir tüketici avukatı, ücretini belirlerken o yıl geçerli asgari ücret tarifesinin altına düşemez. Bunun üzerinde ise, davanın niteliğine, zorluk derecesine, harcanacak emeğe ve süreye göre müvekkiliyle anlaşma sağlar. Bazı durumlarda sabit ücret belirlenirken, bazen de davanın sonunda kazanılan miktar üzerinde yüzdelik (oransal) bir ücretlendirme de söz konusu olabilir. Örneğin, bir tazminat davasında avukat, kazanılan tazminatın %15’i gibi bir oranda anlaşmaya varabilir. Tüketici davaları genellikle çok yüksek bedelli olmadığı için, ücretler de davanın getirdiği risk ve işyüküne göre makul düzeyde belirlenecektir.

Unutulmamalıdır ki, avukatın ücretini ödemekte zorlanan tüketiciler için Adli Yardım mekanizması da bulunmaktadır. Eğer kişi maddi olanakları yetersizse, baroların adli yardım birimleri aracılığıyla ücretsiz avukat desteği alma imkânı vardır. Bu yolla da tüketicilerin hak arama yollarına erişimi kolaylaştırılmış olmaktadır.

Sonuç

Tüketici hukuku, her vatandaşın hayatının bir parçasına dokunan, dinamik ve pratik bir hukuk alanıdır. Günlük yaşamımızda yaptığımız en basit alışverişten, uzun vadeli sözleşmelerimize kadar birçok işlem, bu hukukun konusu olabilir. Bu nedenle, tüketici haklarını bilmek ve gerektiğinde uzman yardımı almak önemlidir. Tüketici avukatları, karşılaşabileceğimiz sorunlarda bize yol gösteren, hukuki güvence sağlayan profesyoneller olarak yanımızdadır.

Eğer bir tüketici olarak haksızlığa uğradığınızı düşünüyorsanız, haklarınızın neler olduğunu öğrenmek ve bu hakları etkin bir şekilde kullanmak için tereddüt etmeyin. Gerek bu alandaki bilgilendirici kaynaklardan faydalanarak kendi başınıza harekete geçebilir, gerekse uzman bir tüketici hukuku avukatından danışmanlık alabilirsiniz. Unutmayın, hak aramak bir mükellefiyet değil, herkes için bir haktır ve hukuk sistemi, haklarını bilen ve mücadele eden tüketicileri korumaya yöneliktir.

Sık Sorulan Sorular

Tüketici avukatı ne iş yapar?

Tüketici avukatı, tüketici hukukundan doğan her türlü sorunla ilgilenir ve müvekkillerinin haklarını savunur. Ayıplı mal veya hizmet durumları, mesafeli satış işlemleri, abonelik sözleşmeleri, banka ve kredi uyuşmazlıkları gibi konularda hukuki danışmanlık verir; gerekirse hakem heyeti şikayetleri veya tüketici mahkemesi davaları açarak müvekkilini temsil eder.

Tüketici avukatı hangi davalara bakar?

Tüketici avukatları, tüm tüketici işlemlerinden kaynaklanan davalara bakar. Örneğin, ayıplı üründen doğan bedel iadesi veya değişim davaları, kapıdan satış veya internet alışverişlerinden doğan uyuşmazlıklar, abonelik (elektrik, su, internet gibi) sözleşmelerindeki ihtilaflar, tüketici kredileri ve kredi kartı işlemlerinden doğan davalar, devre tatil ve konut satışı uyuşmazlıkları gibi davalar bu kapsamdadır. Kısacası, bir tarafın tüketici olduğu her tür uyuşmazlık tüketici hukukuna girer ve tüketici avukatının çalışma alanıdır.

Tüketici Mahkemesi’nde dava nasıl açılır?

Tüketici Mahkemesi’nde dava açmak için, öncelikle bir dava dilekçesi hazırlamak gerekir. Dilekçede davacı ve davalının bilgileri, olayların özeti, hukuki dayanaklar ve talepler açıkça belirtilmelidir. Eğer uyuşmazlığın değeri, ilgili yıl için belirlenen hakem heyeti sınırını aşıyorsa ya da hakem heyeti kararına itiraz ediliyorsa, dilekçe ile birlikte yetkili tüketici mahkemesine başvurulur. Dava açılırken mahkeme veznesine belirli bir harç ve gider avansı ödenir. Dilekçenin mahkemece işleme alınmasının ardından, davalı tarafa tebligat gönderilir ve yargılama süreci başlar. Bu süreçte bir avukatla çalışmak, dilekçenin usulüne uygun ve etkili bir şekilde yazılması, delillerin sunulması ve sürecin takibi açısından büyük kolaylık sağlar.

Tüketici Hakem Heyetine başvuru nasıl yapılır?

Tüketici Hakem Heyetine başvurmak için, öncelikle uyuşmazlığın parasal değerinin ilgili yıl için belirlenen sınırın altında olması gerekir. Başvurular, tüketicinin yerleşim yerindeki veya işlemin yapıldığı yerdeki ilçe ya da il hakem heyetine yapılabilir. İşlemi kolaylaştırmak için e-Devlet üzerinden Tüketici Şikayeti Uygulaması aracılığıyla çevrimiçi başvuru yapmak mümkündür. Başvuru formunda, şikayetin konusu, tarafların bilgileri, olayın anlatımı ve talep edilen çözüm (para iadesi, değişim vb.) belirtilir. Destekleyici belgeler (fatura, sözleşme, yazışma vb.) eklenir. Tüketici avukatı, başvuru sürecinde müvekkiline yardımcı olarak dilekçenin hukuka uygun ve etkili bir biçimde yazılmasını, delillerin doğru sunulmasını sağlar. Başvuru sonrası hakem heyeti dosyayı inceleyerek taraflardan gerekirse ek bilgi talep eder ve karara varır.

Ayıplı mal nedir, tüketicinin hakları nelerdir?

Ayıplı mal, satış sözleşmesinde belirtilen veya normalde beklenen özellikleri taşımayan, kusurlu ürün demektir. Örneğin, çalışmaz halde gelen bir elektronik cihaz veya lekeli bir giysi ayıplı mal sayılabilir. 6502 sayılı Kanun’a göre, tüketicinin ayıplı mal durumunda dört temel hakkı vardır: Bedel iadesi için ürünü geri vermek, ayıpsız yenisiyle değiştirme, ayıp oranında indirim talebi veya ücretsiz onarım. Tüketici bu haklardan birini seçebilir ve satıcı bu talebi yerine getirmekle yükümlüdür. Açık ayıp durumunda tüketici, ürünü teslim aldığı tarihten itibaren 30 gün içinde bu haklarını kullanmalıdır; aksi halde haklarını kaybedebilir. Ayıplı mal nedeniyle satıcı ile anlaşma sağlanamıyorsa, tüketici avukatı devreye girerek hakem heyeti veya mahkeme yoluyla tüketicinin seçimlik hakkının zorla yerine getirilmesini sağlar.

Cayma hakkı nedir, hangi durumlarda kullanılabilir?

Cayma hakkı, tüketicinin belirli sözleşmelerden belli bir süre içinde tek taraflı olarak dönme hakkıdır. Özellikle mesafeli satışlar (internet, telefon gibi uzak iletişim aracıyla yapılan satışlar) ve kapıdan satışlar için geçerlidir. Cayma hakkı süreleri, ürünün tesliminden veya sözleşmenin imzalanmasından itibaren 14 gün olarak belirlenmiştir (bazı özel durumlarda bu süre değişebilir, örneğin finansal hizmetlerde 14 gün). Tüketici, bu süre içinde herhangi bir gerekçe göstermeden ve ceza şartı ödemeden sözleşmeden cayabilir. Cayma hakkını kullanmak için satıcıya yazılı (posta, e-posta, faks gibi) ya da kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla bildirimde bulunmak yeterlidir. Ardından tüketici, malı geri verir ve ödediği bedel kendisine iade edilir. Eğer satıcı iade almamakta direnirse, tüketici avukatı aracılığıyla yasal yollara başvurarak hem ürünü geri vermeyi hem de para iadesini hukuken zorlayabilir.

İyi bir tüketici avukatı nasıl seçilir?

İhtiyaç duyduğunuzda sizin için en uygun tüketici avukatını seçmek için bazı kriterlere dikkat edebilirsiniz. Öncelikle, seçeceğiniz avukatın tüketici hukuku konusunda tecrübesi ve bilgisi olmalıdır. Bu alandaki davalara ne kadar sık baktığı, güncel yargı kararlarına ve mevzuata hâkimiyeti önemli bir göstergedir. İkinci olarak, avukatın müvekkilleriyle iletişim şekli ve ulaşılabilirliği de kritiktir; sorunlarınızı anladığından ve size sorduğunuzda makul sürede cevap alabileceğinizden emin olun. Öneri üzerine veya baro listeleri aracılığıyla avukat araştırması yapabilirsiniz. Son olarak, ücret konusunu da baştan netleştirin; şeffaf ve karşılıklı güvene dayalı bir anlaşma olması, işbirliğinizi daha sağlam kılar.

Tüketici hakem heyeti ile tüketici mahkemesi arasında ne fark vardır?

Tüketici hakem heyeti ve tüketici mahkemesi, tüketici uyuşmazlıklarını çözmeye yönelik iki farklı mercidir. Hakem heyeti, daha düşük değerli uyuşmazlıkları (örneğin 2023 için 66 bin TL altı) çözmekle görevlidir ve burada dava süreci yoktur, heyet belgeler üzerinden inceleme yaparak karar verir. Hakem heyeti kararları, mahkeme kararı gerek kalmadan icra edilebilir, ancak taraflardan biri 15 gün içinde memnun kalmazsa tüketici mahkemesine itiraz edebilir. Tüketici mahkemesi ise daha büyük değerli ya da karmaşık uyuşmazlıklara bakar ve klasik yargı süreci işler (dilekçe, duruşma, karar). Kimi durumda, hakem heyeti kararının iptali için de tüketici mahkemesi devreye girer. Özetle, hakem heyeti dava öncesi çözüm mercii iken, tüketici mahkemesi tam yargı merciidir. Her ikisinde de tüketici avukatı müvekkiline destek olabilir; hakem heyetinde başlangıçtan kazanımı sağlarken, mahkemede davanın başarıyla sonuçlanması için mücadele verir.

Tüketici avukatı olmadan haklarımı arayabilir miyim?

Evet, tüketici hukuku alanında pek çok işlem avukat olmadan da yürütülebilir. Örneğin, Tüketici Hakem Heyetine kendiniz şikâyette bulunabilir, e-Devlet üzerinden formları doldurarak başvurunuzu yapabilirsiniz. Tüketici mahkemesinde de avukat tutma zorunluluğu yoktur; kendi adınıza dava açıp süreci takip etmeniz mümkün. Ancak hukuki prosedürleri bilmemek, dilekçe ve delil sunumunda yapılacak hatalar veya süreleri kaçırmak gibi riskler mevcuttur. Basit görünse bile bazı uyuşmazlıklar teknik bilgi gerektirir ve hakkınızı tam olarak almak için hukuki strateji önem taşır. Bu yüzden, özellikle büyük maddi değer ihtiva eden veya karmaşık davalarda bir tüketici avukatıyla çalışmak haklarınızı etkin savunmanıza yardımcı olur.