Nişanın Bozulması Nedeniyle Hediyelerin Geri Verilmesi Davası

Toplumda yaygın bir gelenek olan nişan, evlilik yolunda atılan önemli bir adımdır. Ancak her nişan evlilikle sonuçlanmaz. Bu durumda, taraflar arasında verilen hediyeler ve yapılan masraflar gündeme gelir. Türk Medeni Kanunu’nda açıkça düzenlenen “nişanın bozulması nedeniyle hediyelerin geri verilmesi davası”, hem maddi hem de manevi açıdan önemli sonuçlar doğurur. Bu yazıda, bu dava türünün şartlarını, sürecini ve 2025 yılına ilişkin uygulamaları ele alacağız.

Nişanlanma Nedir ve Hukuki Niteliği Nasıldır?

Nişan, iki kişinin evlenme niyetiyle verdikleri karşılıklı bir sözdür. Türk Medeni Kanunu’nun 118. maddesine göre:

“Evlenme vaadiyle yapılan nişanlanma, evlenmeye zorlanmaya veya nişan bozma nedeniyle cezalandırılmaya neden olmaz.”

Bu hükümle nişanın bağlayıcılığı sınırlandırılmış; ancak bazı sonuçlarının olduğu kabul edilmiştir. Bunlardan biri de verilen hediyelerin iadesidir.

Hediyelerin İadesi Davası Neye Dayanır?

Nişanlılık sırasında karşılıklı verilen hediyeler, evlenme amacıyla verilmiş özel nitelikli armağanlar olarak değerlendirilir. Evlilik gerçekleşmediğinde, bu hediyeler hukuken sebepsiz zenginleşme oluşturur. Bu sebeple TMK m. 122 devreye girer:

“Nişanlılık evlenme dışında bir sebeple sona ermişse, nişanlılar veya anne ve babaları ya da onlar gibi davrananlar, diğer taraftan verdikleri alışılmışın dışındaki hediyeleri geri isteyebilirler.”

Hangi Hediyeler Geri İstenebilir?

Her hediye dava konusu olmaz. İade edilebilecek hediyeler:

• Alışılmışın dışında yüksek değerdeki hediyelerdir.
• Altın, ziynet eşyası, pahalı takılar
• Araba, ev, cep telefonu gibi değerli mallar
• Nişan masrafları (bazı durumlarda)
• Nişan yüzüğü (verene bağlı)

Günlük hediyeler, çiçek, küçük aksesuarlar, birlikte yapılan basit harcamalar iade edilmez.

Hediyeler Kime Karşı Geri İstenir?

Dava kime karşı açılacak sorusu önemlidir. Hediyeyi alan kişiye karşı dava açılır:

• Hediye doğrudan nişanlıya verildiyse, o kişiye,
• Anne-babaya verildiyse, doğrudan onlara,
• Her iki tarafa verildiyse, ortaklaşa iade istenir.

Verilen hediyeyi satmış ya da tüketmişse, karşılığını (değeri kadar) ödeme yükümlülüğü doğar.

Nişanı Kim Bozarsa Fark Eder mi?

Hayır. Hediyelerin iadesi davasında, nişanı kimin bozduğu değil, evliliğin gerçekleşip gerçekleşmediği önemlidir. Ancak, kötü niyetli davranışlar tazminat davası açılmasına sebep olabilir.

Dava Açma Süresi ve Zamanaşımı

TMK m. 123’e göre:

• Dava hakkı, nişanın sona ermesinden itibaren 1 yıl içinde kullanılmalıdır.
• Bu süre hak düşürücüdür. Mahkeme kendiliğinden dikkate alır.

Örneğin, nişan 1 Ocak 2023’te bozulmuşsa, 1 Ocak 2024’e kadar dava açılmalıdır.

Dava Açmadan Önce İhtarname Gerekli mi?

Hayır, yasal olarak zorunlu değildir. Ancak usulen, iadeyi talep etmek için noter aracılığıyla ihtarname gönderilmesi tavsiye edilir. Bu belge, dava sürecinde kanıt niteliği taşır.

Görevli ve Yetkili Mahkeme Neresidir?

• Görevli mahkeme: Asliye Hukuk Mahkemesi
• Yetkili mahkeme: Davalı tarafın yerleşim yeri mahkemesi

Dava dilekçesi, hediyelerin türü, tarihi, değeri ve iade taleplerini içermelidir.

Delil Olarak Neler Sunulabilir?

• Hediye faturaları
• Fotoğraf ve video kayıtları (nişan töreni, takı töreni)
• Tanık beyanları
• WhatsApp yazışmaları
• Banka dekontları

Bu belgelerle hediyelerin verildiği ve değerinin ne olduğu ispatlanabilir.

Karşı Taraf Hediyeyi İade Etmezse Ne Olur?

Mahkeme kararıyla, iade edilmeyen hediyelerin rayiç bedeli tespit edilir ve karşı taraf bu bedeli ödemeye mahkum edilir. Karar kesinleştiğinde icra takibi yapılabilir.

Sık Sorulan Sorular (SSS)

Nişan yüzüğü kimde kalır?

Evlilik gerçekleşmediyse, kim taktıysa ona iade edilmesi gerekir.

Altınlar evlilik olmadan sonra iade edilir mi?

Evet, evlilik gerçekleşmezse, taraflar birbirlerine verdikleri ziynet eşyalarını geri isteyebilir.

Hediyeyi üçüncü bir kişi aldıysa dava kime açılır?

Hediye doğrudan o kişiye verildiyse, dava ona açılır.

Hediyelerin iadesi için yazılı belge şart mı?

Hayır. Tanık ve görsel deliller yeterlidir.

İade edilmeyen hediye satılmışsa bedeli alınabilir mi?

Evet, mahkeme o hediyenin güncel piyasa değerini tespit ederek hüküm verir.

Söz kesilmeden hediye verildiyse iade istenir mi?

Nişan dışı verilen hediyeler için iade davası mümkün olmayabilir. Niyet ve bağlam önemlidir.

Sonuç

Nişanın bozulması, sadece duygusal değil aynı zamanda hukuki sonuçlar da doğurur. Hediyelerin iadesi bu sonuçların başında gelir. Türk Medeni Kanunu’nun tanıdığı bu hak, zamanında ve doğru şekilde kullanıldığında, nişanın bozulmasından kaynaklanan mağduriyetlerin bir kısmını giderebilir. Tarafların iyi niyetli davranması, yargıya başvurmadan önce arabuluculuk gibi çözümleri düşünmesi de önem taşır.

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,