Tenkis Davası

Giriş

Miras bırakan, ölmeden önce malvarlığının tamamını veya büyük bir kısmını bir kişiye vasiyet edebilir ya da devredebilir. Ancak, Türk Medeni Kanunu (TMK) bazı mirasçıları özel olarak korur. Saklı pay sahibi mirasçılar, miras bırakanın tasarruflarını tenkis davası ile iptal ettirebilir veya azaltabilir.

Peki, tenkis davası nedir, hangi durumlarda açılır, kimler açabilir ve mahkeme süreci nasıl işler?

Bu yazıda, tenkis davası hakkında tüm hukuki detayları, yargı kararlarını ve uygulamada karşılaşılan sorunları inceleyeceğiz.

Tenkis Davası Nedir?

Tenkis davası, saklı pay sahibi mirasçıların miras bırakanın saklı paylarını ihlal eden tasarruflarını iptal ettirmek veya azaltmak için açtıkları bir davadır.

TMK Madde 560: Miras bırakan, saklı paylara zarar verecek şekilde tasarruf edemez. Saklı pay ihlal edilmişse, mirasçılar tenkis davası açarak haklarını alabilir.

Özetle: Miras bırakan, malvarlığının belirli bir kısmı üzerinde serbestçe tasarruf edebilir ancak saklı paya dokunamaz.

Örnek: Baba, ölmeden önce tüm malvarlığını bir hayır kurumuna bağışladı. Çocukları, saklı paylarını almak için tenkis davası açabilir.

Saklı Pay Nedir? Kimler Saklı Pay Sahibidir?

Saklı pay, yasal mirasçılara kanunen ayrılmış olan miras hakkıdır.

TMK 506 uyarınca saklı pay oranları şu şekildedir:

Mirasçı	Yasal Pay	Saklı Pay Oranı
Altsoy (Çocuk, Torun)	1/2	%50
Eş (Çocuklarla birlikte)	1/4	%25
Eş (Anne-baba ile birlikte)	1/2	%50
Anne ve Baba	1/4	%25

Not: Kardeşler artık saklı pay sahibi değildir! (2007 değişikliği ile)

Tenkis Davası Açılmasını Gerektiren Durumlar

1. Saklı Payı Aşan Vasiyetnameler

Miras bırakan, saklı payı ihlal eden bir vasiyetname bırakmışsa, tenkis davası açılabilir.

Örnek: Bir baba, vasiyetnameyle tüm malvarlığını bir arkadaşına bırakırsa, çocukları tenkis davası açabilir.

2. Bağışlar ve Satış Görünümlü Devredilen Mallar

Miras bırakan, sağlığında mallarını “satış” gibi göstererek bir başkasına devretmişse, saklı pay ihlal edilmiş olabilir.

Örnek: Miras bırakan, evini sembolik bir ücretle arkadaşına sattı. Çocukları, gerçekte bir bağış olduğunu ispatlarsa, tenkis davası açabilir.

3. Ölümden Önce Yapılan Hileli İşlemler

Miras bırakan, saklı payları etkisiz hale getirmek için bilinçli olarak malvarlığını başkalarına devrederse, mahkeme bu işlemleri iptal edebilir.

Örnek: Baba, malvarlığını eşi ve diğer çocuklarından kaçırmak için mallarını sadece bir çocuğuna devrediyorsa, diğer mirasçılar tenkis davası açabilir.

Tenkis Davasını Kimler Açabilir?

• Saklı pay sahibi mirasçılar
• Saklı payı ihlal edilen kişiler

Not: Atanmış mirasçılar veya saklı payı olmayan kişiler tenkis davası açamaz.

Tenkis Davası Açma Süresi

Vasiyetnamenin açılmasından veya mirasçının saklı payının ihlal edildiğini öğrenmesinden itibaren 1 yıl içinde dava açılmalıdır.
Kesin zamanaşımı süresi 10 yıldır!

Not: Saklı paya aykırı işlemler miras bırakandan gizlenmişse, süre öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

Tenkis Davası Açma Süreci

1. Yetkili ve Görevli Mahkeme

Sulh Hukuk Mahkemesi görevlidir.
Yetkili mahkeme, miras bırakanın son yerleşim yerindeki mahkemedir.

2. Dava Açmak İçin Gerekli Belgeler

Dilekçe
Mirasçılık belgesi (veraset ilamı)
Vasiyetname veya miras işlemlerini gösteren belgeler
Tapu kayıtları, banka hesap dökümleri vb.

3. Mahkeme Süreci

Mahkeme, mirasın nasıl paylaşıldığını ve saklı payın ihlal edilip edilmediğini araştırır.
Gerekirse bilirkişi raporu hazırlanır.
Mahkeme, saklı payı ihlal eden işlemleri iptal eder veya azaltır.

Not: Dava süreci genellikle 6 ay – 2 yıl arasında sonuçlanır.

Mahkeme Kararı ve Sonuçları

– Saklı payı ihlal eden tasarruflar iptal edilir veya azaltılır.
– Hileli satışlar bağış sayılır ve miras paylaşımı buna göre düzeltilir.
– Davalı taraf saklı payı ödemek zorunda kalabilir.

Yargıtay Kararları ve Örnek Davalar

1. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi – 2023/4672 K.

Miras bırakanın mal kaçırma amacıyla yaptığı satış işlemi bağış olarak değerlendirildi ve saklı pay ihlali tespit edildi.

2. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi – 2020/3786 K.

Saklı payı aşan bir vasiyetname iptal edilerek mirasçılar lehine tenkis uygulanmıştır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Tenkis davasını kim açabilir?

Sadece saklı pay sahibi mirasçılar açabilir.

2. Tenkis davası hangi süre içinde açılmalıdır?

Öğrenmeden itibaren 1 yıl, miras bırakanın ölümünden itibaren 10 yıl içinde açılmalıdır.

3. Tenkis davası hangi işlemleri kapsar?

– Vasiyetnameler
– Bağışlar
– Satış gösterilip yapılan devirler

4. Miras bırakan sağlığında tüm malvarlığını devrederse ne olur?

Mirasçılar, bu işlemlerin bağış niteliğinde olduğunu ispat ederse tenkis davası açabilir.

5. Tenkis davasında mahkeme ne karar verir?

Mahkeme, saklı payı aşan kısımları iptal eder veya azaltır.

Sonuç

Tenkis davası, saklı pay sahibi mirasçıların haklarını koruyan önemli bir hukuki mekanizmadır.
Saklı payı ihlal eden işlemler iptal edilebilir veya düzeltilir.
Vasiyetname, bağış ve satış işlemleri mahkeme tarafından incelenir.

Davanın doğru yönetilmesi için hukuki destek almak önemlidir.

 

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,