Ehliyetsizlik Nedenine Dayanan Tapu İptali ve Tescil Davası

1. Ehliyetsizlik Nedir?

Ehliyetsizlik, bir kişinin hukuki işlem yapma yeterliliğinin bulunmaması veya sınırlı olması anlamına gelir.
✔ Türk Medeni Kanunu (TMK) m.9-16 hükümlerine göre ehliyetsizlik, kişinin yaş, akıl sağlığı veya başka nedenlerle hukuki işlem yapmaya yeterli olmaması durumlarını kapsar.
✔ Ehliyetsizlik nedeniyle yapılan işlemler, iptal edilebilir veya kesin hükümsüz sayılabilir.

Örnek:
Demans hastası bir kişinin tapuda taşınmaz devri yapması hukuki ehliyetsizliğe dayanarak iptal edilebilir.

2. Ehliyetsizlik Nedenine Dayalı Tapu İptali Davası Nedir?

Ehliyetsiz bir kişi tarafından yapılan tapu işlemlerinin geçersiz olduğu gerekçesiyle açılan dava, Tapu İptali ve Tescil Davasıdır.
✔ Eğer bir kişi akıl hastalığı, yaş küçüklüğü veya kısıtlama altındayken taşınmaz devri yapmışsa, bu işlem hukuka aykırı kabul edilebilir.
✔ Mahkeme, taşınmazın eski sahibine veya mirasçılara devrini sağlayabilir.

Örnek:
90 yaşındaki Alzheimer hastası bir kişinin, taşınmazını üçüncü bir kişiye devretmesi durumunda, mirasçıları tapu iptal davası açabilir.

3. Ehliyetsizlik Türleri Nelerdir?

Türk Medeni Kanunu’na (TMK) göre ehliyetsizlik iki gruba ayrılır:

Ehliyetsizlik Türü	Açıklama
Tam Ehliyetsizlik	Kişi, ayırma gücüne sahip değilse hiçbir hukuki işlem yapamaz.
Sınırlı Ehliyetsizlik	Kişi, ayırma gücüne sahip fakat kısıtlanmışsa belirli işlemleri tek başına yapamaz.

✔ Tam ehliyetsizler: Ayırt etme gücüne sahip olmayanlar (ağır akıl hastalığı olanlar, çocuklar vb.).
✔ Sınırlı ehliyetsizler: Kısıtlanmış kişiler (vesayet altına alınanlar).

Örnek:
Bir kişi psikiyatrik rahatsızlık nedeniyle mahkeme kararıyla kısıtlanmışsa, tek başına tapuda işlem yapamaz.

4. Ehliyetsizlik Nedeniyle Tapu İptali ve Tescil Davası Kimler Tarafından Açılabilir?

Dava açma hakkı olan kişiler şunlardır:

✔ Ehliyetsiz kişinin mirasçıları
✔ Vasisi veya yasal temsilcisi
✔ Savcılık (kamu davası olarak)
✔ İlgili kamu kurumları (Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı gibi)

Örnek:
Bir kişi, yaşlı ve hasta babasının akıl sağlığı yerinde değilken yaptığı tapu devrini iptal ettirmek için dava açabilir.

5. Tapu İptali ve Tescil Davası Açma Şartları

Ehliyetsizlik nedeniyle tapu iptali davası açılabilmesi için şu şartlar aranır:

Şart	Açıklama
Ehliyetsizliğin tespit edilmesi	Kişinin işlem anında ayırt etme gücüne sahip olmadığının sağlık raporu veya mahkeme kararıyla tespiti gerekir.
İşlemin ehliyetsiz kişi tarafından yapılmış olması	Tapuda devir, bağış, satış vb. işlemler ehliyetsiz kişi tarafından yapılmış olmalıdır.
Zararın doğmuş olması	Ehliyetsizlik nedeniyle mağduriyet yaşandığı kanıtlanmalıdır.

Örnek:
Mahkeme, hasta bir kişinin tapu devrini geçersiz kılmak için sağlık kurulu raporunu dikkate alır.

6. Ehliyetsizlik Nedeniyle Tapu İptali Davasında Deliller

Davayı ispat etmek için şu deliller kullanılabilir:

✔ Sağlık raporları (psikiyatri, nöroloji vb.)
✔ Mahkeme kararıyla verilen kısıtlama veya vasi atama belgeleri
✔ Tapu kayıtları ve sözleşmeler
✔ Tanık beyanları
✔ Bankacılık işlemleri ve finansal hareketler

Örnek:
Kişinin demans hastalığı olduğuna dair bir hastane raporu, tapu iptali davasında delil olarak sunulabilir.

7. Ehliyetsizlik Nedeniyle Tapu İptali Davası Açma Süresi (Zamanaşımı)

Zamanaşımı süreleri şunlardır:

Durum	Dava Açma Süresi
Tapu işlemi ehliyetsiz kişi tarafından yapılmışsa	Her zaman açılabilir (kesin hükümsüzlük)
İptal davası (hata, hile vb.) varsa	1 yıl içinde açılmalıdır (TMK m. 31)

Örnek:
Eğer kişi ehliyetsiz olduğu için yaptığı işlem kesin hükümsüzse, bu işlem süre sınırı olmaksızın iptal edilebilir.

8. Ehliyetsizlik Nedeniyle Tapu İptali Davası Süreci

Dava süreci şu aşamalardan oluşur:

Aşama	Açıklama
1. Dava Dilekçesi Hazırlanır	Yetkili Asliye Hukuk Mahkemesi’ne sunulacak dilekçe hazırlanır.
2. Deliller Sunulur	Sağlık raporu, tanık beyanları ve tapu kayıtları mahkemeye sunulur.
3. Mahkeme Bilirkişi Atar	Kişinin işlem yaptığı dönemde ehliyetsiz olup olmadığını bilirkişi raporu ile belirler.
4. Karar Verilir	Mahkeme, tapu işlemini iptal edebilir ve eski malik adına tescil yapılmasına karar verebilir.

Örnek:
Bir kişinin Alzheimer teşhisi konulduktan sonra yaptığı tapu devri için, mahkeme nöroloji uzmanı bilirkişi raporu isteyebilir.

9. Örnek Senaryo

✔ Mehmet Bey, Alzheimer hastalığına yakalanmış ancak ilerleyen yaşına rağmen taşınmazını üçüncü bir kişiye devretmiştir.
✔ Mirasçıları, Mehmet Bey’in akli dengesinin yerinde olmadığını ve bu satışın geçersiz olduğunu öne sürerek tapu iptali davası açmıştır.
✔ Mahkeme, Mehmet Bey’in tapu işlemi sırasında ehliyetsiz olduğuna dair sağlık raporunu dikkate alarak tapunun iptaline karar vermiştir.

(SSS) Sıkça Sorulan Sorular

1. Ehliyetsiz kişi taşınmaz satışı yapabilir mi?

   Hayır. Tam ehliyetsiz bir kişinin yaptığı satış işlemi kesin hükümsüzdür.

2. Ehliyetsizlik nedeniyle tapu iptali davası kimler tarafından açılabilir?

   Mirasçılar, vasiler ve kamu kurumları tarafından açılabilir.

3. Dava açma süresi var mı?

   Kesin hükümsüz işlemlerde süre sınırı yoktur ancak iptal davaları için 1 yıllık süre bulunur.

4. Sağlık raporu almak zorunlu mu?

   Evet. Kişinin işlem sırasında ehliyetsiz olduğunu ispat etmek için rapor gereklidir.

5. Tapu iptali ve tescil davası hangi mahkemede açılır?

   Asliye Hukuk Mahkemesi yetkilidir.

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,