Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası

Giriş

Bir kişi, mirasçılarını Türk Medeni Kanunu’nda (TMK) belirlenen sebepler doğrultusunda mirasçılıktan çıkarabilir (reddi miras ile karıştırılmamalıdır). Ancak, mirasçılıktan çıkarma işlemi hukuka aykırı yapıldıysa, çıkarılan kişi bu işlemin iptali için dava açabilir.

Mirasçılıktan çıkarmanın iptali davası, miras bırakanın iradesinin hukuka aykırı veya geçersiz olduğu iddiasıyla açılan bir davadır.

Bu yazıda;
Mirasçılıktan çıkarma nedir?
Hangi durumlarda geçerli olur?
Çıkarılan mirasçı nasıl dava açabilir?
Mahkeme süreci nasıl işler?
Emsal Yargıtay kararları ve örnek olaylar gibi tüm detayları inceleyeceğiz.

Mirasçılıktan Çıkarma Nedir?

Mirasçılıktan çıkarma (ıskat), miras bırakanın vasiyetname veya miras sözleşmesi ile bir mirasçısını miras hakkından yoksun bırakmasıdır.

Bu işlem ancak kanunda belirtilen haklı nedenlere dayanarak yapılabilir ve mirasçı, saklı pay dahil tüm miras hakkını kaybeder.

Not: Mirasçılıktan çıkarma, sadece saklı pay sahibi mirasçılar için geçerlidir. Saklı pay hakkı olmayan mirasçılar, vasiyetname ile miras dışı bırakılabilir, ancak bu “çıkarmaya” girmez.

Örnek: Baba, oğlunu mirastan çıkarırsa, oğlu hiçbir miras hakkı talep edemez.

Mirasçılıktan Çıkarmanın Şartları (TMK 510-512)

Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 510. maddesine göre, bir mirasçı ancak belirli sebeplerle mirasçılıktan çıkarılabilir.

1. Miras Bırakana veya Ailesine Karşı Ağır Suç İşleme (TMK 510/1)

Mirasçı, miras bırakana veya onun yakınlarına karşı hayati tehlike yaratacak bir suç işlemişse çıkarma mümkündür.

Örnek: Oğlu, babasına fiziksel saldırıda bulunursa, baba onu mirastan çıkarabilir.

2. Miras Bırakana Karşı Ağır Görev İhlali (TMK 510/2)

Mirasçı, miras bırakanın kanuna uygun destek ve bakım ihtiyacını ihmal etmişse mirastan çıkarılabilir.

Örnek: Anne, hastayken kızı ilgilenmeyip onu zor durumda bırakırsa, mirastan çıkarılabilir.

3. Borçlarını Ödemeyerek Ailesini Mağdur Etme (TMK 511)

Mirasçı, sürekli borç yaparak ve sorumsuz davranarak ailesini mağdur ediyorsa, miras bırakan onu mirastan çıkarabilir.

Örnek: Kumar oynayıp ailesini borca sokan bir kişi mirastan çıkarılabilir.

Not: Çıkarma sebebi vasiyetnamede açıkça yazılmalıdır. Sebep belirtilmezse, mirasçılıktan çıkarma geçersiz sayılır!

Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası Nedir?

Mirasçı, çıkarılma sebebinin gerçek olmadığı veya hukuka aykırı olduğunu iddia ediyorsa, mirasçılıktan çıkarmanın iptali davası açabilir.

Örnek: Baba, oğlunu “bana kötü davrandı” diyerek mirastan çıkarır. Oğlu, babasına kötü davranmadığını ispat ederse, mahkeme çıkarma kararını iptal edebilir.

Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davasını Kimler Açabilir?

• Mirasçılıktan çıkarılan kişi
• Çıkarılan kişinin çocukları (torunlar)

Not: Çıkarılan kişinin çocukları, mirastan çıkarma geçerli olsa bile saklı payları oranında miras hakkı kazanır (TMK 512).

Yetkili ve Görevli Mahkeme

Sulh hukuk mahkemesi görevlidir.
Yetkili mahkeme, miras bırakanın son ikamet ettiği yerdir.

Dava süresi: Vasiyetnamenin açılmasından 1 yıl içinde açılmalıdır!

Mirasçılıktan Çıkarmanın İptali Davası Süreci

1. Dava Açılması

Davacı, çıkarılma sebebinin gerçek dışı olduğunu veya hukuka aykırı olduğunu ispat etmelidir.
Deliller: Tanık beyanları, mesaj kayıtları, hastane raporları, psikiyatri raporları vb.

2. Mahkeme Süreci

Mahkeme, çıkarılma nedenlerinin gerçekten olup olmadığını inceler.
Bilirkişi raporları ve tanık beyanları toplanır.

3. Karar Aşaması

Eğer çıkarma haklı sebebe dayanmıyorsa, iptal edilir ve mirasçı miras hakkını geri kazanır.
Eğer mahkeme çıkarma sebebinin doğru olduğuna karar verirse, dava reddedilir.

Örnek Yargıtay Kararları

1. Yargıtay 2. Hukuk Dairesi – 2022/3186 E., 2023/4721 K.

Mirasçılıktan çıkarma sebebi ispat edilemezse iptal edilir.

Bir baba, kızını “bana kötü davrandı” diyerek mirastan çıkardı. Ancak, kızının babasına kötü davrandığına dair hiçbir somut delil olmadığı için mahkeme çıkarma kararını iptal etti.

2. Yargıtay 3. Hukuk Dairesi – 2019/2392 E., 2020/3786 K.

Sebepsiz veya yanlış beyanla yapılan mirasçılıktan çıkarma iptal edilir.

Miras bırakan, oğlunu borçlarını ödemediği gerekçesiyle mirastan çıkardı. Ancak, oğlunun borçlarını ödediği ispatlanınca çıkarma işlemi iptal edildi.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Herkes mirastan çıkarılabilir mi?

Hayır. Sadece saklı payı olan mirasçılar çıkarılabilir.

2. Mirasçılıktan çıkarma hangi durumlarda geçersiz olur?

– Sebep belirtilmemişse
– Sebep gerçek dışıysa
– Miras bırakanın iradesi sakatlanmışsa (baskı, korkutma, akıl hastalığı)

3. Mirasçılıktan çıkarılan kişinin çocukları hak talep edebilir mi?

Evet. Çocukları saklı pay oranında miras hakkı kazanır.

4. Mirasçılıktan çıkarmanın iptali davası hangi sürede açılmalıdır?

Vasiyetnamenin açılmasından itibaren 1 yıl içinde açılmalıdır.

5. Mirasçılıktan çıkarma iptal edilirse ne olur?

Mirasçı, tüm miras hakkını geri kazanır.

Sonuç

• Mirasçılıktan çıkarma ancak kanunda belirtilen haklı sebeplerle yapılabilir.
• Sebepsiz veya hukuka aykırı çıkarma işlemleri iptal edilebilir.
• Mirasçılıktan çıkarılan kişinin çocukları, saklı payları oranında miras hakkına sahiptir.
• Dava açma süresi vasiyetnamenin açılmasından itibaren 1 yıldır.

Hukuki destek almak, sürecin sağlıklı ilerlemesi için önemlidir.

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,