Saklı Paylar ve Oranları: Miras Hukukunda Saklı Paylar Hakkında Bilmeniz Gerekenler

Miras hukuku, varislerin haklarını ve mirasın nasıl paylaşılacağını belirleyen önemli bir hukuk dalıdır. Saklı paylar, miras bırakanın belirli varislerine mirasından vazgeçilmez bir kısmını ayırmasını zorunlu kılan yasal düzenlemelerdir. Bu yazıda, saklı payların ne olduğunu, kimlerin saklı pay hakkına sahip olduğunu ve saklı pay oranlarının nasıl belirlendiğini ele alacağız.

Saklı Pay Nedir?

Saklı pay, bir kişinin doğuştan sahip olduğu mirastan alması gereken asgari pay oranıdır. Türk Medeni Kanunu’na göre, miras bırakanın belirli varislerine kanunen ayrılması gereken miras payıdır. Saklı pay, miras bırakanın serbestçe tasarruf edemeyeceği bir kısmını ifade eder ve bu oranların altında bir pay verilmesi saklı pay ihlali olarak kabul edilir. Saklı payın ihlal edilmesi durumunda, mirasçılar tenkis davası açarak haklarını talep edebilirler. Saklı paya aynı zamanda “mahfuz hisse” veya “korunmuş pay” da denir.

5650 sayılı Kanun ile 2007 yılında Türk Medeni Kanunu’nda yapılan değişiklik vasıtasıyla saklı pay hükümleri tekrardan düzenlenmiş ve kardeşlerin saklı paylı mirasçılığı kaldırılmıştır.

Saklı Paylı Mirasçı Kimdir?

Saklı paylı mirasçılar, Türk Medeni Kanunu’nun 506. maddesinde belirtilmiştir. Bunlar:

• Çocuklar ve Torunlar: Miras bırakanın altsoyu (çocukları ve onların çocukları)
• Evlatlık: Miras bırakanın evlat edindiği kişi
• Anne ve Baba: Miras bırakanın ebeveynleri
• Sağ Kalan Eş: Miras bırakanın sağ kalan eşi

Bu mirasçılar, saklı pay hakkına sahip olup, miras bırakanın serbest tasarrufunu sınırlayan kişilerdir. Saklı pay hakkına sahip olmayan varisler ise kardeşler, yeğenler, amcalar, teyzeler ve benzeri diğer akrabalardır.

Saklı Pay Oranları

Saklı pay oranları, miras bırakanın belirli mirasçılarının yasal miras paylarına dayalı olarak hesaplanır. Bu oranlar, Türk Medeni Kanunu’nda açıkça belirtilmiştir ve aşağıdaki gibidir:

Altsoyun Saklı Payı

Altsoy yani çocuklar ve torunlar için saklı pay oranı, yasal miras payının yarısıdır (1/2).

Örnek: Miras bırakanın iki çocuğu varsa ve toplam miras 1.000.000 TL ise:

• Yasal Miras Payı: 1.000.000 TL / 2 = 500.000 TL
• Saklı Pay: 500.000 TL x %50 = 250.000 TL (her çocuk için)

Evlatlıkların Saklı Payı

Evlatlıklar da miras bırakanın çocukları gibi kabul edilir ve altsoy gibi saklı pay oranları, yasal miras paylarının yarısıdır (1/2).

Anne ve Babanın Saklı Payı

Anne ve babanın saklı pay oranı, yasal miras paylarının dörtte biridir (1/4).

Örnek: Miras bırakanın annesi ve babası sağ ise ve toplam miras 800.000 TL ise:

• Yasal Miras Payı: 800.000 TL / 2 = 400.000 TL (her biri için)
• Saklı Pay: 400.000 TL x %25 = 100.000 TL (her biri için)

Sağ Kalan Eşin Saklı Payı

Sağ kalan eşin saklı pay oranı, miras bırakanın diğer mirasçılarına bağlı olarak değişir:

• Çocuklar varsa: Yasal miras payının yarısı (%50)
• Çocuklar yoksa: Yasal miras payının dörtte üçü (%75)

Örnek: Miras bırakanın eşi ve iki çocuğu varsa ve toplam miras 1.200.000 TL ise:

• Yasal Miras Payı: 1.200.000 TL / 4 = 300.000 TL (eş için)
• Saklı Pay: 300.000 TL x %50 = 150.000 TL (eş için)

Saklı Payın İhlali ve Tenkis Davası

Miras bırakan, saklı pay sahiplerinin haklarını çiğneyecek şekilde tasarrufta bulunursa, saklı pay sahibi mirasçılar tenkis davası açarak bu tasarrufun iptalini isteyebilirler. Tenkis davası, saklı payın ihlal edilmesi durumunda mirasçıların miras bırakanın belirlediği tasarrufları iptal ettirmek için başvurabileceği bir hukuki yoldur.

Tenkis Davası İçin Yargıtay Kararı

Miras bırakanın ölümünden sonra, tenkis davası açılarak saklı payların korunması talep edilebilir. Yargıtay, 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 506. maddesine göre altsoy için saklı payın yasal miras payının yarısı olduğunu belirtmiştir. Tenkis davası, mirasçının hak ettiği saklı payın korunması amacıyla açılır ve mirasın doğru şekilde dağıtılmasını sağlar .

Saklı Payın İadesi ve Mirasçıların Hakları

Saklı pay sahibi mirasçılar, miras bırakanın ölümünden sonra saklı paylarını talep edebilirler. Eğer miras bırakan saklı payı ihlal edecek şekilde tasarrufta bulunmuşsa, mirasçılar bu tasarrufun düzeltilmesini ve saklı paylarının iadesini talep edebilirler.

Saklı Payın Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

Saklı pay düzenlemesi, miras hukuku uygulamasında çeşitli sorunlara neden olabilir. Miras bırakanın tasarrufları, saklı pay sahiplerinin haklarını ihlal edecek şekilde yapılmışsa, mirasçılar arasında anlaşmazlıklar çıkabilir. Bu durumda, hukuk mahkemeleri aracılığıyla çözüm aramak gerekebilir.

Sonuç

Saklı paylar, miras hukukunda miras bırakanın belirli varislerine yasal olarak bırakması gereken paylardır. Bu paylar, miras bırakanın serbest tasarruf hakkını sınırlar ve mirasçıların haklarını güvence altına alır. Türk Medeni Kanunu’nda belirtilen saklı pay oranları, altsoyu, evlatlıkları, anne-baba ve sağ kalan eş için geçerli olup, mirasın adil bir şekilde dağıtılmasını sağlar. Mirasçılar, saklı paylarının ihlali durumunda tenkis davası açarak haklarını koruyabilirler.

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Saklı pay nedir?

Saklı pay, miras bırakanın belirli mirasçılarına kanunen bırakması gereken miras payıdır. Bu pay, miras bırakanın serbestçe tasarruf edemeyeceği bir kısmıdır ve mirasın adil dağıtımını sağlar.

2. Saklı pay oranları nelerdir?

• Çocuklar ve Torunlar: Yasal miras payının yarısı (%50)
• Evlatlık: Yasal miras payının yarısı (%50)
• Anne ve Baba: Yasal miras payının dörtte biri (%25)
• Sağ Kalan Eş:
  • Çocuklar varsa: Yasal miras payının yarısı (%50)
  • Çocuklar yoksa: Yasal miras payının dörtte üçü (%75)

3. Saklı paylı mirasçılar kimlerdir?

Saklı paylı mirasçılar, miras bırakanın altsoyu (çocukları ve torunları), evlatlıkları, anne ve babası ve sağ kalan eşidir. Kardeşler, yeğenler ve diğer akrabalar saklı paylı mirasçı değildir.

4. Saklı pay ihlal edilirse ne yapılabilir?

Saklı pay ihlal edildiğinde, saklı pay sahibi mirasçılar tenkis davası açarak bu tasarrufun iptalini ve saklı paylarının iadesini talep edebilirler. Bu dava, mirasçının doğuştan sahip oldukları haklarını koruma amacı taşır.

5. Tenkis davası nedir?

Tenkis davası, miras bırakanın saklı payı ihlal edecek şekilde yaptığı tasarrufların iptali için açılan bir davadır. Tenkis davası ile mirasçılar, hak ettikleri saklı payı geri almayı talep ederler.