Geçerli Nedenle Fesih Nedir ve Nasıl Gerçekleştirilir?

4857 sayılı İş Kanunu’na göre işverenler, işçilerin iş sözleşmelerini belirli kurallar ve nedenler çerçevesinde feshedebilir. İşverenin işçiyi işten çıkarırken dayandığı nedenin geçerli olup olmadığı, iş sözleşmesinin süresine, işçinin performansına, davranışlarına ve işyerinin genel ihtiyaçlarına bağlıdır. Bu yazıda, geçerli nedenle fesih kavramı detaylı olarak ele alınacak ve geçerli fesihle ilgili önemli noktalara değinilecektir.

Geçerli Nedenle Fesih Nedir?

Geçerli nedenle fesih, işverenin işçiyi işten çıkarırken İş Kanunu’nun 18. maddesinde belirtilen sebeplerden birine dayanarak iş akdini sona erdirmesidir. Bu fesih türü, genellikle işçinin işyerindeki performansı, davranışları ya da işyerinin, işletmenin veya işin gereksinimlerinden kaynaklanan nedenlere dayandırılır. İşveren, bu fesih için belirli yasal gereklilikleri yerine getirmek zorundadır ve işçiyi işten çıkarma sebebini açık ve net bir şekilde açıklamalıdır.

Geçerli nedenler, iş akdinin sona erdirilmesinde kullanılan daha hafif nedenlerdir. Bu nedenler, işçinin işyerine olumsuz etkisi olsa da derhal fesih gerektiren ciddi ihlallerden daha az önemli kabul edilir.

Geçerli Nedenle Fesih Koşulları Nelerdir?

Geçerli nedenlerle fesihte işverenin dikkat etmesi gereken bazı koşullar vardır. Bu koşullara uymadan yapılan fesih işlemi geçersiz sayılabilir ve işçi işe iade davası açabilir. Geçerli nedenlere dayalı bir fesih için işverenin aşağıdaki durumlardan en az birine dayanması gerekmektedir:

1. İşçinin Yetersizliği: İşçinin yeterliliği, işe uygunluğu ve performansı işveren tarafından değerlendirildiğinde, işçi beklenen performansı gösteremiyorsa ya da işini verimli bir şekilde yapamıyorsa geçerli neden ortaya çıkar. Örneğin, işçinin sık sık hastalanması, öğrenme yeteneğinin zayıf olması, düşük verimlilik gibi faktörler geçerli nedenler arasında sayılır.
2. İşçinin Davranışları: İşçinin işyerindeki davranışları iş akışını bozuyorsa veya işvereni ve diğer çalışanları olumsuz etkiliyorsa işveren geçerli fesih hakkını kullanabilir. Örneğin, işçinin işyerinde sürekli huzursuzluk yaratması, iş arkadaşlarıyla sürekli çatışması, işverenin güvenini sarsan davranışlarda bulunması fesih için geçerli neden oluşturabilir.
3. İşletme, İşyerinin ve İşin Gerekleri: İşyerinde yapılanma, ekonomik zorluklar, teknolojik yenilikler gibi sebeplerle işçinin görevine son verilmesi gerekebilir. Bu durumlarda işveren, işgücü fazlası oluşması ya da pozisyonların kapanması gibi nedenlerle iş sözleşmesini feshedebilir. İşletmenin üretim kapasitesinin azalması, mali zorluklar nedeniyle küçülme kararı alınması ya da yeni teknolojilerin devreye girmesi gibi durumlar da geçerli fesih nedeni sayılır.

Geçerli Nedenle Fesih Süreci Nasıl İşler?

Geçerli nedenle fesih işlemi, işverenin belirli adımları izleyerek yapması gereken bir süreçtir. Bu sürecin düzgün işletilmemesi fesih işleminin geçersiz sayılmasına yol açabilir. Geçerli nedenle fesih sürecinde işverenin uyması gereken adımlar şunlardır:

1. Fesih Nedenini Belirlemek: İşveren, işçiyi işten çıkarırken geçerli bir neden belirlemeli ve bu nedeni işçiye açıkça bildirmelidir. Fesih nedeni açık ve net olmalıdır, soyut ifadeler kullanılmamalıdır.
2. Fesih Bildiriminin Yazılı Yapılması: İşveren, fesih bildirimini mutlaka yazılı olarak yapmak zorundadır. Sözlü olarak yapılan fesih bildirimleri geçersiz sayılır. Ayrıca fesih bildirimi sırasında işçiye fesih nedeni de belirtilmelidir.
3. Savunma Hakkı Vermek: İşçinin davranışları ya da verimliliği ile ilgili bir fesih yapılacaksa, işçiye savunma hakkı tanınmalıdır. İşveren, işçinin davranışları hakkında savunmasını almadan fesih yapamaz.
4. Bildirim Sürelerine Uyulması: İşveren, geçerli nedenle fesihte işçiye ihbar süresi tanımalı ya da ihbar tazminatını ödemelidir. İş Kanunu’na göre işçiye, işteki kıdemine bağlı olarak 2 ila 8 hafta arasında değişen bildirim süreleri verilmelidir. Bu süreye uymayan işveren ihbar tazminatı ödemek zorundadır.

Geçerli Nedenle Fesih ile Haklı Nedenle Fesih Arasındaki Farklar

Geçerli nedenle fesih ile haklı nedenle fesih arasında önemli farklar bulunmaktadır. Haklı nedenle fesih, işçinin derhal işten çıkarılmasını gerektiren ciddi ihlalleri içerir. Bu tür fesihlerde işveren, işçiyi bildirim süresi tanımadan işten çıkarabilir. Geçerli nedenle fesih ise işçinin daha hafif sebeplerle işten çıkarılması anlamına gelir ve bu durumda işveren işçiye bildirim süresi tanımalıdır.

Örneğin, işçinin sürekli geç kalması veya görevlerini tam olarak yerine getirmemesi geçerli fesih nedenidir. Ancak, işçinin işyerinde hırsızlık yapması ya da işverene zarar vermesi gibi durumlar haklı fesih nedeni oluşturur.

Geçerli Nedenle Fesihte İşçinin Hakları

Geçerli nedenle fesih sürecinde işçinin de hakları bulunmaktadır. İşverenin fesih işlemi yasaya uygun yapılmamışsa ya da geçerli bir neden gösterilmemişse işçi bu feshe karşı dava açabilir. İşçinin fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde iş mahkemesine başvurarak işe iade davası açma hakkı vardır.

İşe iade davası sonucunda mahkeme, işverenin fesih nedenini değerlendirir ve fesih işleminin geçerli olup olmadığına karar verir. Eğer fesih geçersiz sayılırsa işçi işe iade edilir ve boşta geçen süreye ait ücretini talep edebilir. Ayrıca işçiye, ihbar tazminatı ve kıdem tazminatı gibi hakları da ödenmek zorundadır.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Geçerli nedenle fesih nedir?
   Geçerli nedenle fesih, işverenin işçiyi işten çıkarırken belirli geçerli sebeplere dayanarak fesih işlemi yapmasıdır. Bu sebepler arasında işçinin yetersizliği, davranışları ya da işyerinin gerekleri bulunabilir.
2. Geçerli nedenle fesih için işveren hangi adımları izlemelidir?
   İşverenin fesih işlemi için yazılı bildirim yapması, fesih nedenini açık ve kesin olarak belirtmesi ve işçiye savunma hakkı tanıması gerekmektedir. Ayrıca işçiye bildirim süresi tanınmalı ya da ihbar tazminatı ödenmelidir.
3. Geçerli nedenle fesih ile haklı nedenle fesih arasındaki fark nedir?
   Geçerli nedenle fesih, işçinin yetersizliği, davranışları ya da işyerinin gereksinimleri gibi hafif nedenlere dayanır ve işçiye bildirim süresi tanınır. Haklı nedenle fesih ise ciddi ihlaller sonucu derhal yapılan fesih işlemidir ve bildirim süresi gerekmez.
4. İşçi geçerli nedenle fesih karşısında ne yapabilir?
   İşçi, geçerli nedenle fesih yapıldığına dair fesih bildiriminin tebliğinden itibaren 1 ay içinde iş mahkemesine başvurarak işe iade davası açabilir. Mahkeme fesih işleminin geçerli olup olmadığını değerlendirir.
5. İşveren geçerli neden olmadan fesih yaparsa ne olur?
   Eğer işveren geçerli neden olmadan fesih yaparsa işçi işe iade davası açabilir. Mahkeme feshi geçersiz sayarsa işçi işe geri alınır ve boşta geçen süreye ait ücretini alır.

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,