Alt İşveren ve Asıl İşveren İlişkisi

İş dünyasında giderek yaygınlaşan bir uygulama olan alt işveren (taşeron) sistemi, işlerin daha hızlı ve uzman kişiler tarafından yapılabilmesini sağlayan bir modeldir. Bu sistem, özellikle büyük işletmelerde hem işgücü verimliliğini artırmak hem de maliyetleri düşürmek için tercih edilir. Ancak, bu sistemin uygulanışı sırasında işçi haklarının korunması ve yasal düzenlemelere uyulması oldukça önemlidir. Bu yazıda, taşeron işçisi kavramı, asıl işveren ve alt işveren arasındaki ilişkiler, yasal yükümlülükler ve taşeron işçisinin hakları detaylı bir şekilde ele alınacaktır.

Taşeron İşçisi Kimdir?

Taşeron işçisi, bir işverenden (asıl işveren) iş alan ve bu işi yürütmek üzere çalışan işçilere denir. İşçi, alt işveren tarafından istihdam edilir, ancak işini asıl işverenin işyerinde gerçekleştirir. Türk İş Kanunu’na göre, taşeron işçisi bir iş sözleşmesine dayanarak çalışır ve işverenleriyle kurduğu hukuki ilişkiden dolayı belirli haklara sahiptir. Alt işverenin işçileri, sadece asıl işverenden alınan işte çalıştırılmak zorundadır ve başka bir işte görevlendirilemez.

Taşeron işçiliğinin temel özelliklerinden biri, işçilerin kendi işverenleri (alt işveren) adına çalışıyor olmalarına rağmen, işin asıl işverenin işyerinde yapılmasıdır. Bu durumda, asıl işveren ile alt işveren arasında bir iş ilişkisi doğar ve bu ilişki belirli kurallara tabidir.

Asıl İşveren-Alt İşveren İlişkisi

İş Kanunu’nun 2. maddesine göre, bir işyerinde asıl işin bir bölümünde veya yardımcı işlerde, işletmenin gereği ve teknolojik nedenlerle uzmanlık gerektiren işlerde çalışan işçiler, asıl işveren-alt işveren ilişkisine tabi olabilir. Bu ilişki, asıl işverenin alt işverenden aldığı bir işi, alt işverenin işçileriyle gerçekleştirdiği bir çalışma biçimini ifade eder. Ancak bu ilişkinin yasal olarak geçerli sayılabilmesi için belirli şartların yerine getirilmesi gerekmektedir:

1. Asıl işverenden iş alan bir alt işveren olmalıdır: Alt işveren, işçilerini sadece asıl işverenden aldığı işte çalıştırmak zorundadır. Asıl işverenin işçilerinin hakları alt işveren tarafından ihlal edilemez veya kısıtlanamaz.
2. İşin asıl işverene ait işyerinde yapılması gerekir: Taşeron işçileri, asıl işverenin işyerinde çalışmalıdır ve bu işin başka bir işyerinde yapılması, alt işveren ilişkisinin geçerliliğini etkileyebilir.
3. Uzmanlık gerektiren işlerde çalışılmalıdır: Alt işverenin aldığı iş, asıl işin bir bölümünde veya mal ve hizmet üretimine ilişkin yardımcı işlerde olmalıdır. Uzmanlık gerektiren işler dışında asıl işin bölünerek alt işverene verilmesi kanunen yasaktır.

Asıl İşverenin Taşeron İşçisine Karşı Sorumlulukları

Asıl işveren, alt işverenin işçilerine karşı belirli sorumluluklar taşır. Taşeron işçilerinin işçilik haklarından sorumlu olmak, asıl işverenin temel yükümlülüklerinden biridir. Bu sorumluluk sadece ücretle sınırlı değildir; iş kazaları, işçi sağlığı, sosyal güvenlik gibi konularda da asıl işveren alt işverenle birlikte müteselsilen sorumlu tutulur.

Müteselsil sorumluluk, asıl işverenin ve alt işverenin, işçinin haklarının korunması konusunda birlikte sorumlu oldukları anlamına gelir. Örneğin, bir taşeron işçisi iş kazasına uğradığında, bu kazadan doğan sorumluluk hem asıl işverene hem de alt işverene aittir. İşçinin hakları asıl işveren tarafından da güvence altına alınmak zorundadır.

Anahtar Teslimi İşlerde Taşeron İşçiliği

Anahtar teslimi işler, işin bir bütün olarak bir yükleniciye devredilmesi anlamına gelir. Anahtar teslimi işler söz konusu olduğunda, asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulmaz ve taşeron işçiliği kavramı geçerli olmaz. Çünkü anahtar teslimi işlerde, işveren işin tamamını devreder ve kendisi işçi çalıştırmaz. Dolayısıyla bu durumda, asıl işveren sorumluluğundan bahsedilemez.

Yargıtay Kararları ve Taşeron İşçiliği

Türk Yargıtayı, taşeron işçiliğiyle ilgili pek çok karar vermiştir ve bu kararlar, işçi haklarının korunmasını sağlayacak önemli içtihatlar oluşturmuştur. Özellikle muvazaalı (gerçek olmayan) alt işverenlik ilişkilerinin tespit edilmesi ve işçi haklarının korunması Yargıtay’ın öncelikli konularından biridir.

Eğer bir taşeron işçisinin hakları, asıl işveren tarafından kısıtlanmaya çalışılırsa veya alt işverenlik ilişkisi muvazaalı bir biçimde kurulmuşsa, Yargıtay bu durumu tespit edebilir ve taşeron işçisinin, asıl işverenin işçisi sayılmasına karar verebilir. Bu durumda taşeron işçisi, başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçisi olarak kabul edilir ve tüm hakları korunur.

Sonuç

Alt işveren (taşeron) sistemi, iş hayatında verimliliği artırmak için kullanılan yaygın bir uygulamadır. Ancak, bu sistemin uygulanması sırasında taşeron işçisinin haklarının korunması büyük önem taşır. Asıl işverenin sorumlulukları, sadece ücretle sınırlı olmayıp işçilerin tüm haklarını kapsar. Yasal düzenlemelere uygun olarak kurulan alt işveren-asıl işveren ilişkisi, işçilerin iş kazaları, sosyal haklar gibi konularda güvence altına alınmasını sağlar.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Taşeron işçisi kimdir?
   Taşeron işçisi, bir alt işveren tarafından istihdam edilen ve asıl işverenin işyerinde çalışan işçidir. Alt işverenin işçisi olmasına rağmen, işi asıl işverenin işyerinde gerçekleştirir.
2. Asıl işveren taşeron işçisinin haklarından sorumlu mudur?
   Evet, asıl işveren, taşeron işçisinin işçilik haklarından sorumludur. Ücret, iş kazaları ve sosyal haklar gibi konularda alt işverenle birlikte müteselsil sorumluluk taşır.
3. Anahtar teslimi işlerde taşeron işçisi çalıştırılabilir mi?
   Hayır, anahtar teslimi işler, işin bir bütün olarak devredilmesi anlamına gelir ve bu durumda taşeron işçiliği söz konusu olmaz. Anahtar teslimi işlerde asıl işveren işçi çalıştırmaz ve sorumluluğu devreder.
4. Muvazaalı alt işveren ilişkisi nedir?
   Muvazaalı alt işveren ilişkisi, işçinin haklarını kısıtlamak amacıyla gerçeğe aykırı bir biçimde kurulan alt işverenlik ilişkisidir. Bu tür ilişkiler, Yargıtay tarafından tespit edildiğinde işçiler, asıl işverenin işçisi olarak kabul edilir.
5. Asıl işverenin sorumlulukları nelerdir?
   Asıl işveren, taşeron işçisinin ücretlerinden iş sağlığına, iş kazalarından sosyal haklara kadar birçok konuda alt işverenle birlikte sorumludur. Müteselsil sorumluluk gereği, işçilerin tüm hakları asıl işveren tarafından da korunmak zorundadır.

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,