Çek Senet Nasıl Tahsil Edilir?

Çek ve senetler, ticari hayatın en önemli ödeme araçları arasında yer alır ve alacaklılar tarafından borcun tahsil edilmesi amacıyla sıklıkla kullanılır. Çek ve senetler, belirli bir ödeme taahhüdü içeren kıymetli evrak niteliğindedir ve Türk Ticaret Kanunu (TTK) kapsamında düzenlenir. Alacaklının, çek veya senet tahsilatı sırasında izlemesi gereken bazı hukuki adımlar ve dikkat etmesi gereken önemli noktalar vardır. Bu blog yazısında, çek ve senetlerin nasıl tahsil edileceği, tahsilat süreçlerinde hangi aşamaların takip edilmesi gerektiği ve hukuki yöntemlerin neler olduğu detaylı bir şekilde açıklanacaktır.

Çek ve Senet Nedir?

Çek ve senet, ticari hayatta kullanılan iki farklı ödeme aracı olup belirli bir miktarın ödeneceği yönünde taahhüt içeren kıymetli evraklardır. Çek, belirli bir tarihte ödenmek üzere düzenlenmiş ve banka aracılığıyla tahsil edilen bir ödeme aracıdır. Senet (diğer adıyla bono) ise, belirli bir vade tarihinde ödeneceğine dair borç ikrarını içeren ve taraflar arasında yapılan anlaşmaya dayanan bir belgedir.

Senetler, genellikle ticari işlemlerde borcun taksitle veya vadeli olarak ödenmesi amacıyla kullanılırken, çekler daha çok anında tahsilat amacıyla düzenlenir. Çek ve senetler hem şahıslar hem de tüzel kişiler arasında düzenlenebilir.

Çek ve Senet Tahsilat Süreci Nasıl İşler?

Çek ve senet tahsilatı, iki farklı hukuki yol ile yapılabilir: elden tahsilat ve banka aracılığıyla tahsilat. Her iki yöntem de alacaklının borcunu zamanında alabilmesini sağlamak için izlenebilir. Ancak çek ve senet tahsilat sürecinde dikkat edilmesi gereken bazı hukuki adımlar bulunmaktadır.

1. Çek Tahsilatı

Çekler, vadesi geldiğinde alacaklı tarafından bankaya ibraz edilerek tahsil edilebilir. Çek tahsilatında izlenmesi gereken adımlar şunlardır:

• Bankaya İbraz: Çek, vadesinde ilgili bankaya ibraz edilerek tahsil edilmeye çalışılır. Eğer çek karşılığı banka hesabında yeterli miktar bulunuyorsa, çek tahsil edilir ve alacaklıya ödeme yapılır.
• Karşılıksız Çek Durumu: Eğer çek karşılığı banka hesabında yeterli miktar yoksa çek karşılıksız olarak kabul edilir ve banka, alacaklıya çekin karşılıksız olduğunu bildirir. Bu durumda alacaklı, çek üzerinde belirtilen tutarın tahsil edilebilmesi için hukuki yollara başvurabilir. Karşılıksız çek durumunda alacaklı, icra takibi başlatabilir veya karşılıksız çek nedeniyle cezai işlemlere başvurabilir.

2. Senet Tahsilatı

Senet tahsilatında ise borçlunun vade tarihinde belirlenen tutarı ödemesi gerekir. Eğer borçlu vade tarihinde ödeme yapmazsa senet tahsilat süreci şu şekilde ilerler:

• Vade Tarihinde Ödeme: Senetlerde, ödeme tarihi geldiğinde borçlu tarafından ödeme yapılması gerekmektedir. Borçlu, belirlenen tarihte ödeme yapmazsa alacaklı, noter kanalıyla ihtarname göndererek borçluyu ödeme yapması konusunda bilgilendirebilir.
• İhtarnamenin Gönderilmesi: Borcun ödenmemesi durumunda alacaklı, noter aracılığıyla borçluya ihtarname çekebilir. İhtarname, borcun ödenmediğine dair resmi bir belge niteliği taşır ve alacaklı, bu belgeyi hukuki süreçte kullanabilir.
• İcra Takibi Başlatılması: Senedin ödenmemesi durumunda alacaklı, icra takibi başlatarak borcun tahsilini isteyebilir. İcra takibi, borçlunun taşınır ve taşınmaz mallarına haciz konulmasını sağlayarak alacaklının alacağını tahsil etmesini kolaylaştırır.

İcra Takibi İle Çek ve Senet Tahsilatı

Çek veya senet tahsil edilemediğinde alacaklı, icra takibi başlatarak borcun tahsil edilmesini sağlayabilir. İcra takibi, çek ve senetler için uygulanabilecek en etkili yöntemlerden biridir. İcra takibi sürecinde şu adımlar izlenir:

1. İcra Takibi Talebi: Alacaklı, icra dairesine başvurarak çek veya senet için icra takibi talebinde bulunur. İcra müdürlüğü, takip talebini inceleyerek borçluya ödeme emri gönderir.
2. Ödeme Emri: İcra müdürlüğü, borçluya ödeme emri gönderir. Borçlu, 10 gün içinde borcunu ödemediği takdirde haciz işlemi başlatılır.
3. Haciz İşlemi: Borçlu, ödeme yapmaz veya icra takibine itiraz etmezse alacaklı, borçlunun taşınır ve taşınmaz mallarına haciz koyulmasını talep edebilir. Haciz işlemi sonucunda borçlunun malları satılarak alacaklıya ödeme yapılır.

İhtiyati Haciz İle Çek ve Senet Tahsilatı

Alacaklının çek veya senedi güvence altına almak amacıyla başvurabileceği bir diğer hukuki yol ise ihtiyati hacizdir. İhtiyati haciz, borçlunun mal kaçırmasını engellemek amacıyla alınan geçici bir tedbirdir. İhtiyati haciz kararının alınabilmesi için mahkemeden bu yönde bir talepte bulunmak gerekmektedir.

• İhtiyati Haciz Talebi: Alacaklı, çek veya senedin tahsil edilmediği durumda mahkemeye başvurarak ihtiyati haciz kararı alabilir. Bu karar, borçlunun mal varlığına geçici olarak el konulmasını sağlar.
• Teminat Bedeli: İhtiyati haciz kararı alındığında alacaklı, genellikle %15-%20 oranında bir teminat bedeli ödemek zorundadır. Bu teminat, borcun haksız yere tahsil edilmesi durumunda borçlunun zararını karşılamak amacıyla alınır.
• İcra Takibi İle Devam: İhtiyati haciz kararından sonra, borçlu ödeme yapmazsa alacaklı icra takibi başlatarak alacağını tahsil edebilir.

Senet ve Çekin Geçerlilik Süresi

Çek ve senetlerin kıymetli evrak olarak belirli bir geçerlilik süresi bulunmaktadır. Senetlerde bu süre genellikle 3 yıldır. Bu süre zarfında senedin ödenmemesi durumunda alacaklı, senedin geçerliliğini kaybetmeden önce icra takibi başlatmalıdır. Geçerlilik süresi dolmuş senetler, kıymetli evrak vasfını yitirir ve adi belge haline gelir.

Ödenmeyen Çek ve Senetlerde Cezai Yaptırımlar

Çek ve senetlerin ödenmemesi durumunda borçluya hapis cezası uygulanmaz. Ancak borçlu, icra dosyasına yönelik icra taahhüdü verir ve taahhüdünü yerine getirmezse, icra taahhüdü ihlal suçu işlenmiş olur ve borçlu hakkında hapis cezası uygulanabilir.

Sonuç

Çek ve senetler, ticari hayatta borç-alacak ilişkilerinde en sık kullanılan kıymetli evraklardır. Bu belgelerin tahsilatı, alacaklının alacağını garanti altına almasını sağlar. Çek ve senet tahsilatı sürecinde elden tahsilat, banka yoluyla tahsilat, ihtarname gönderilmesi ve icra takibi gibi yollar izlenebilir. Alacaklının bu süreçte hukuki adımları doğru bir şekilde atması, alacağını zamanında ve sorunsuz tahsil etmesi açısından önemlidir.

Sıkça Sorulan Sorular (SSS)

1. Çek ve senet tahsilatı nasıl yapılır?
   Çek ve senet tahsilatı, borçlunun ödemesiyle veya icra takibi başlatılarak yapılır.
2. Karşılıksız çek nedir?
   Karşılıksız çek, bankada yeterli karşılığı olmayan ve ödemesi yapılamayan çek demektir.
3. İhtiyati haciz nedir?
   İhtiyati haciz, borçlunun mal kaçırmasını engellemek amacıyla geçici olarak mallarına el konulmasıdır.
4. Senet tahsilatı için icra takibi nasıl başlatılır?
   Alacaklı, icra dairesine başvurarak borçluya karşı icra takibi başlatabilir.
5. Vadesi geçmiş senetlerde faiz uygulanır mı?
   Vadesi geçen senetlerde alacaklı, borçluya temerrüt faizi işletebilir.

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,