Ticari Defter ve Belgelerin Saklanması, Ziyaı ve Zayi Belgesi Alınması
Ticari İşletmelerin Saklamakla Yükümlü Olduğu Defter ve Belgeler
Her tacir, Türk Ticaret Kanunu’na (TTK) göre ticari defterleri düzenli olarak tutmak ve bunları belirli sürelerde saklamak zorundadır. TTK madde 64’e göre, ticari işlemleri ve işletmenin mali durumu ticari defterlerde açıkça ortaya konulmalıdır. Ayrıca TTK madde 82, defter ve belgelerin en az 10 yıl boyunca saklanmasını zorunlu kılmaktadır.
Tacirlerin saklamakla yükümlü oldukları belgeler, ticari defterlerin yanı sıra, ticari mektuplar, alınan ve gönderilen yazışmalar, finansal tablolar gibi işletmenin mali ve ticari durumunu gösteren tüm belgelerdir. Belgelerin saklanması, olası bir uyuşmazlık durumunda ispat niteliği taşıdığı için büyük önem arz eder.
Mücbir Sebepler ve Kıymetli Evrakın Ziyaı
Tacirlerin ticari defter ve belgelerini fiziki olarak saklaması gerekmektedir. Ancak, yangın, su baskını, deprem veya hırsızlık gibi mücbir sebepler neticesinde bu belgeler zarar görebilir. TTK madde 82/7, tacirlerin mücbir sebepler sonucu defterlerinin zayi olması durumunda, zayi belgesi talep edebileceklerini belirtir. Bu dava, zararın öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde ticari işletmenin bulunduğu yer yetkili mahkemesine hasımsız olarak açılabilir.
Zayi Belgesi Alınması Şartları
- Defter Tutma ve Saklama Yükümlülüğü: Zayi belgesi talep eden kişinin defter tutma ve saklama yükümlülüğü bulunmalıdır.
- Kullanılmış Defter ve Belgeler: Zayi olan belgeler, ticari nitelikte olmalı ve bir hukuki ilişkiye konu olmuş olmalıdır.
- Mücbir Sebep: Defterlerin zayi olması yangın, deprem gibi öngörülemeyen mücbir sebeplerden kaynaklanmalıdır.
- Saklama Süresi İçinde Ziya Olma: Ticari defterlerin zayi olması, 10 yıllık saklama süresi içinde gerçekleşmelidir.
- Başvuru Süresi: Zayi davası, belgelerin zayi olduğunun öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde açılmalıdır.
Zayi Belgesi Davası ve Hukuki Sonuçları
Zayi belgesi alınmadığı takdirde, belgelerin ispat değeri ortadan kalkar ve ticari bir uyuşmazlıkta tacir aleyhine sonuç doğurabilir. Tacirin belgeleri ibraz edememesi halinde, karşı taraf yeminle iddiasını ispatlayabilir.
Yargıtay Kararları Işığında Zayi Belgesi
Yargıtay, zayi davası hakkında birçok karar vermiştir. Örneğin, yangın sonucu zarar gören ticari defterler için yapılan zayi belgesi başvurularında, olayın mücbir sebep olup olmadığı ve tacirin kusuru incelenerek karar verilmektedir. Eğer tacirin defterlerin korunması konusunda ihmali bulunursa, zayi belgesi talebi reddedilebilir.
Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
- Zayi belgesi nedir?
Zayi belgesi, ticari defterlerin mücbir sebeplerle zarar görmesi veya kaybolması durumunda mahkemeden alınan resmi bir belgedir. - Zayi belgesi almak için hangi şartlar gereklidir?
Zayi belgesi alabilmek için defterlerin yangın, su baskını, deprem gibi mücbir sebepler nedeniyle zarar görmüş olması ve tacirin defter tutma yükümlülüğü bulunması gerekir. - Zayi belgesi alınmazsa ne olur?
Zayi belgesi alınmadığı durumda, tacirin ticari defterlerini ispat aracı olarak kullanması mümkün olmayabilir ve hukuki uyuşmazlıklarda aleyhine sonuç doğabilir. - Zayi belgesi davası hangi mahkemede açılır?
Zayi belgesi davası, ticari işletmenin bulunduğu yer Asliye Ticaret Mahkemesi’nde hasımsız olarak açılır. - Zayi belgesi almak için başvuru süresi nedir?
Zayi belgesi talebi, ziyanının öğrenildiği tarihten itibaren 30 gün içinde mahkemeye yapılmalıdır.
Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.
Saygılarımızla,