Sosyal Medyada Reklam ve Türk Reklam Hukuku

Influencer marketing tekniğinin hukuki niteliğini değerlendirebilmek için, Türk hukukunda reklamların tabi olduğu düzenlemeleri göz önünde bulundurarak hareket etmek gerekmektedir. Sosyal medya aracılığıyla yapılan reklamlara ilişkin özel bir düzenleme olmamakla birlikte, genel reklam hukuku kuralları bu tür reklamlara da uygulanmaktadır.

Türk hukukunda reklamlara ilişkin temel düzenleme, Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a (TKHK) dayanılarak hazırlanan Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği’dir.

Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliği

Bu yönetmelik, her türlü mecrada yayınlanan ticari reklamlar için geçerli olan düzenlemeleri içermektedir. Temel amacı, tüketiciyi haksız ticari uygulamalardan korumak ve reklam verenlerin uyması gereken temel ilkeleri belirlemektir. Yönetmeliğe göre, reklamların genel ahlak kurallarına aykırı, yanıltıcı veya tüketicilerin korkuları, inançları ve siyasi düşüncelerini istismar edici olmaması gerekmektedir.

Reklam Kurulu

Ticaret Bakanlığı’na bağlı Reklam Kurulu, ticari reklamların hukuka uygunluğunu denetlemek ve aykırılık durumunda yaptırım uygulamakla görevlidir. Kurul, reklamların durdurulması, düzeltilmesi veya para cezası verilmesi gibi yaptırımları uygulayabilir.

Influencer Marketing ve Türk Hukukundaki Yeri

Sosyal medyanın geniş erişim ve etkileşim kapasitesi, reklam ajanslarının bu mecraya yönelmesine neden olmuştur. Markalar, sosyal medya platformlarında kendi profillerinden reklam yapmanın yanı sıra, geniş takipçi kitlesine sahip influencer’ları da kullanmaktadır. Influencer marketing, takipçileri tarafından güven duyulan, özenilen ve önerileri dikkate alınarak hareket edilen sosyal medya fenomenlerinin, ürün veya hizmetleri tanıtarak etkili bir reklam stratejisi oluşturmasıdır.

Ticari Reklam Tanımı

TKHK’nin 61. maddesine göre, ticari reklam, bir mal veya hizmetin satışını sağlamak amacıyla yapılan her türlü pazarlama iletişimidir. Influencer marketing de bu kapsamda değerlendirildiğinden, ticari reklam düzenlemelerine tabi olacaktır.

Reklamların Ayırt Edilmesi İlkesi

Yönetmeliğin 6. maddesine göre, bir reklamın reklam olduğu açıkça anlaşılmalıdır. Influencer’lar, tanıttıkları ürün veya hizmetlerin reklam olduğunu açıkça belirtmek zorundadır. “Reklam,” “Sponsorlu,” “İş Birliği” gibi ifadelerin kullanılmasıyla içeriklerin reklam olduğu vurgulanmalıdır. Söz konusu reklamın, reklam olduğunun anlaşılmadığı durumlarda örtülü reklam durumu gerçekleşmektedir ve örtülü reklam yapılması, tüketiciyi yanılmaya yönlendirdiğinden yasaklanmıştır.

Örtülü Reklam Yasağı

Yönetmeliğin 22. maddesine göre, örtülü reklam yapmak yasaktır. Influencer’ların reklam içeriklerinde, reklam olduğunu belirtmeden ürün veya hizmet tanıtımı yapması yasaklanmıştır. Bu durum, tüketicilerin yanıltılmasına yol açabilir ve hukuka aykırı kabul edilir.

Örtülü reklamlar, pratik hayatta karşımıza farklı şekillerde çıkmaktadırlar. Örtülü reklamların en sık olarak karşılaştığımız hali haber görünümü altında, ürün yerleştirme veyahut herhangi bir ürünün, markanın ya da ticaret ünvanının programın içine yerleştirilmesi ya da programın niteliği gereği bunlar hakkında bilgi verilmesi vasıtasıyla örütlü reklam uygulaması karşımıza çıkabilmektedir.

Haksız Ticari Uygulamalar

Yönetmeliğe göre, tüketicinin ekonomik davranışlarını önemli ölçüde yönlendirmeye sebep olan haksız ticari uygulamalar yasaktır. Influencer’ların, ürünlerin gerçek özelliklerini çarpıtarak veya yanıltıcı bilgiler vererek tanıtım yapması haksız ticari uygulama olarak değerlendirilir.

Tanıklı Reklam Kuralları

Yönetmeliğin 16. maddesine göre, reklamlarda tanıklık eden kişilerin beyanları gerçeğe dayanmalıdır. Influencer’ların, reklamını yaptıkları ürünleri gerçekten kullanmadan veya gerçeğe uygun olmadan tavsiye etmeleri tanıklı reklam kurallarını ihlal eder.

Reklamların Altına Hakaret Yazılması

Reklamların altına kişiler tarafından hakaret niteliğindeki yazılar TCK kapsamında yaptırıma tabi tutulmaktadır. Sosyal Medyada Hakaret Nedir? başlıklı blog yazımızda daha detaylı bir şekilde açıklanmıştır.

Influencer Marketing Sözleşmeleri

Influencer marketing faaliyetlerinin hukuki güvence altına alınması için influencer ve marka arasında sözleşme yapılması önemlidir. Bu sözleşmelerde, tarafların hak ve yükümlülükleri, reklamın içeriği, süresi ve ödeme şartları gibi hususlar açıkça belirtilmelidir.

Sözleşmede Yer Alması Gereken Hususlar

• Tarafların Bilgileri: Influencer ve markanın tam adı, adresi ve iletişim bilgileri.
• İçerik Detayları: Reklamın içeriği, platformu ve yayınlanma süresi.
• Ödeme Koşulları: Influencer’a yapılacak ödemenin miktarı ve ödeme şekli.
• Gizlilik: Tarafların gizli bilgileri koruma yükümlülüğü.
• Sorumluluklar: Reklamın doğruluğundan ve yasallığından kimin sorumlu olduğu.
• Fesih Şartları: Sözleşmenin hangi durumlarda feshedilebileceği.

Sosyal Medyada Yapılacak Reklamlara İlişkin Düzenlemeler

Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinin 22.maddesinde öngörüldüğü üzere biçimi ve yayınlandığı alan neresi olursa olsun bir reklamın kendisinden reklam olduğu açıkça anlaşılmalıdır. Kılavuz, sosyal medya vasıtasıyla yapılacak reklamlar için yeni yasaklar öngörmemiş, uygulamada yapılmış olan hataların önüne geçebilmek için, sosyal medyada yapılacak olan paylaşımlara ilişkin birtakım ilkeler getirmiştir. Kılavuz’da reklam içeren paylaşımların nasıl yapılacağına dair ayrıntılı düzenlemeler yer almaktadır.

• Instagram, Facebook, Twitter gibi fotoğraf ve mesaj paylaşılan sosyal medyalarda fotoğrafın ve/veya mesajın içinde, altında veya açıklamalarında reklam verene ait ad, marka, ticaret unvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biriyle birlikte aşağıda belirtilen etiketlerden ya da aşağıdaki yer alan açıklamalardan biri olmalıdır:

#Reklam	#@(Reklam veren) tarafından sağlandı
#Ortaklık	#işbirliği
#Reklam/Tanıtım	#@(Reklam veren) işbirliği
#Sponsor	#(Reklam veren) tarafından hediye olarak alındı

• Hikaye (story) gibi içeriğin yalnızca kısa bir süre gülebildiği reklamlarda, paylaşım süresince reklam verene ait, ad, marka, ticaret ünvanı gibi tanıtıcı bilgilerden herhangi biri ile birlikte aşağıda belirtilen etiketlerden ya da açıklamalardan en az biri bulunmak zorundadır:

#Reklam	#@(Reklam veren) tarafından sağlandı
#Ortaklık	#işbirliği
#Reklam/Tanıtım	#@(Reklam veren) işbirliği
#Sponsor	#(Reklam veren) tarafından hediye olarak alındı

• Podcast aracılığıyla yapılan reklamlarda yayının başında, ortasında ve sonunda, yazılı ve sözlü olarak aşağıda belirtilen açıklamalardan en az biri bulunmak zorundadır:

(Reklam veren)’in destekleri ile	Ürünleri (podcastimde bahsettiğim) (Reklam verenden) hediye olarak aldım
Bu podcast, (reklam veren) hakkında reklam içerir	Bu podcast, (reklam veren) ile ücretli bir işbirliğinden oluşmaktadır.

• Video paylaşım mecralarında yapılacak olan reklamlar ile canlı yayın olan paylaşımlarda, video içinde süreklilik sağlayacak şekilde veya videonun başlığında ya da açıklama kısmında veya ilgili reklamın geçeceği bölümün başında tüketicileri ‘’daha fazla oku’’ gibi bir alanı tıklamak mecburiyetine sokmadan yazılı ve sözlü olarak aşağıda belirtilen açıklamalardan en az biri bulunmak zorundadır:

(Reklam veren)’in destekleri ile	Ürünleri bana gönderdiği için (reklam verene) teşekkürler.
Bu video (reklam veren) reklamlarını içermektedir.	Bu video, (reklam veren) ile ücretli işbirliğini içermektedir.
Bu ürünleri (reklam verenden) hediye olarak aldım

Hukuka Aykırı Reklamlara İlişkin Yaptırımlar

Reklam Kurulu, hukuka aykırı reklamlar konusunda yetkilidir ve aşağıdaki yaptırımları uygulayabilir:

• Durdurma:

  Hukuka aykırı reklamların durdurulması.

• Düzeltme:

  Söz konusu reklamdaki hukuka aykırılığın düzeltilmesi.

• İdari Para Cezası:

  2024 yılı itibariyle internet üzerinden yapılan hukuka aykırı reklamlarda uygulanacak ceza miktarı 550.059-TL’dir.

• Tedbiren Durdurma:

  Gerekli görülen hallerde üç aya kadar durdurma cezası.

Influencer Marketing ile İlgili Reklam Kurulu Kararları

Temmuz 2020’de Reklam Kurulu, influencer marketing ile ilgili önemli bir karar almıştır. “No Attack” isimli takviye edici gıdanın influencer’lar tarafından reklamı yapılmış ve bu reklamda sağlık beyanları kullanılmıştır. Ayrıca, içeriğin reklam olduğu belirtilmemiştir. Kurul, hem reklam veren hem de influencer’lar hakkında idari para cezası uygulamış ve reklamları durdurmuştur.

Sonuç

Influencer marketing, sosyal medya platformlarında büyük bir etkiye sahip olsa da, hukuka uygun olarak gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Reklamların şeffaf, doğru ve yasalara uygun olması, hem markaların hem de influencer’ların hukuki sorunlarla karşılaşmasını önler. Influencer marketing faaliyetlerinde dikkat edilmesi gereken hukuki kurallar ve sorumluluklar, başarılı ve sürdürülebilir kampanyaların anahtarıdır.

Sık Sorulan Sorular

1. Influencer marketing nedir?

Influencer marketing, geniş takipçi kitlesine sahip bireylerin, markaların ürün veya hizmetlerini tanıtarak takipçilerini etkilemesi ve bu sayede markaların hedef kitlelerine ulaşmasını sağlayan bir pazarlama stratejisidir.

2. Türk hukukunda gizli reklam yapmak yasal mıdır?

Hayır, Türk hukukunda gizli reklam yapmak yasaktır. Influencer’lar, tanıtım içeriklerinde reklam olduğunu açıkça belirtmek zorundadır.

3. Influencer marketing sözleşmelerinde hangi hususlar yer almalıdır?

Influencer marketing sözleşmelerinde tarafların bilgileri, içerik detayları, ödeme koşulları, gizlilik, sorumluluklar ve fesih şartları gibi hususlar yer almalıdır.

4. Influencer marketing faaliyetlerinde şeffaflık neden önemlidir?

Şeffaflık, takipçilere reklam yapıldığını açıkça belirtmeyi gerektirir ve bu durum, güvenilirliği artırarak hukuki sorunları önler.

5. Sosyal medya platformlarında reklam içerikleri nasıl belirtilmelidir?

Sosyal medya platformlarında reklam içerikleri, “Reklam,” “Sponsorlu,” “İş Birliği” gibi ifadeler kullanılarak açıkça belirtilmelidir.

---

Konu ile ilgili herhangi bir soru veya talebiniz olması halinde bizlerle her zaman iletişime geçebilir, dilediğiniz takdirde online danışmanlık hizmetimizden yararlanabilirsiniz.

Saygılarımızla,